29.12.2014 / 00:00
Yıllardır görmeyi düşlediğim Eflatunpınar Kaya Anıtına yaptığımız gezimizin 580. Kilometresi eski köy yolundan ulaştık. Oysa 2012 yılında çevre düzenlemesi yapılan Eflatunpınar'a asfalt yoldan gitmek daha kolaydı.
Anıt, Beyşehir Gölü'ne 10, Beyşehir İlçesi'ne 22 km uzaklıkta. Konya'nın Beyşehir İlçesi sınırları içinde, iki doğal su kaynağının yeryüzüne çıktığı bir alanda yükselen, MÖ 1300 yıllarına tarihlenen, Geç Hitit Dönemi (4. Tuthaliya) ve çöküş sürecinin başladığı zamanda tamamlanan, üç anıtın bulunduğu bir höyük ve kalıntılar, orijinal şekilde günümüze kadar ulaşmıştır.
Neden Eflatunpınar olarak anıldığı bilinmiyor, oysa Antik Yunan Filozofu Eflatun, anıtın yapımından 1000 yıl önce yaşamıştır.
Anıt binlerce yıldır, görüldüğü ve bilindiği halde, W.J.Hamilton tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır.
F. Sarreve ve J. Garstan da Eflatunpınar hakkındaki görüşlerini ve izlenimlerini yayımladılar.
Eflatunpınar Kaya Anıtı, 30×34 metre boyutlarında bir havuzun içine yerleştirilmiştir, yakındaki bir su kaynağından beslenen, su mühendisliği harikası bir eserdir.
Havuzun kuzey duvarları, üzerinde kabartma figürler bulunan yüksek büyük taş bloklar ile inşa edilmiştir. Anıtın ön yüzü, 14 adet taş blok üzerine oyulmuştur. Anıt, doğal bir kayaya oyulmamış, üzerinde figür bulunan blok taşların örülmesi ve yerleştirilmesiyle yapılmıştır.
Kenarlarında dikdörtgen taşlar üzerinde kabartmalar görülmektedir. Blok taşların üzerine güneş kursu, ortada tanrıça ve tanrı diye kabul edilen figürler çizilmiştir. Anıtın yanlarında ve altındaki figürler de ellerini yukarıya kaldırıp tanrı ve tanrıları selamlayanlar izlenmektedir.
Anıtın güneye bakan tarafında, ortada Fırtına Tanrısı ve Güneş Tanrısı betimlenmiştir. Üzerlerinde birer kanatlı güneş kursu yer almaktadır. Çevresinde hayvan başlı hibrit figürler, tanrıların üstündeki güneş kurslarını elleriyle destekler şekilde çizilmiştir.
Anıtın en altında, ellerini göğsüne kavuşturmuş beş dağ tanrısının üç tanesinde, göbeklerinde su delikleri olan yer altı tanrıları vardır. Dinsel törenlerde deliklerden akan sular, anıtın arkasındaki haznelerde toplanıp fıskiyeye dönüşüyordu. Havuzun kaynaklarından çıkan sular, su mühendisliğinin zarif işçiliğiyle havuza ve anıta doğru yönlendirilmiştir.
Daha sonra, havuzdan akan sular da bir dereye bağlanmıştır. Bölge halkının faydalandığı ve zamanını değerlendirdiği bir gölet haline gelmiştir.
Anıtın sağ ve sol tarafında, havuzun alçak duvarları üzerine işlenmiş iki adet tanrıça figürü vardır. Güney tarafında ise hasarlı bir tanrı ve tanrıça kabartması, dikdörtgen bir platformun üzerindedir.
Havuzun çevresinde yapılan kazı ve araştırmalarda çeşitli heykel parçaları bulunmuştur. En büyüğüm üçlü boğa protomudur. Roma döneminde inşa edilen bir barajda dolgu maddesi olarak kullanılmıştır.
Gölet civarında, anıtın inşaatıyla ilgili her hangi bir yazıt yok, anıtın yapıldığı ilk plana ulaşılamamıştır. Anıtın niçin inşa edildiği de belirsizdir.
1996 yılında Konya Müze Müdürlüğü tarafından anıtın çevresinde kazı çalışmaları başlatıldı,
1998 yılı çalışmalarında da anıtın alt kısmında beş adet daha taş kabartma bulundu. Dikdörtgen planlı havuzun içinde inşa edilen anıtın, 1999-2001 yıllarındaki kazılarda ise 7 metre yüksekliğinde olduğu tespit edildi.
Anıt gizemine korurken, Arkeolog Sırrı Özenir, Hattuşa'da yeni bulunan Hitit tabletlerinde sınır olarak belirtilen Arimmata Havuzu'nun, Eflatunpınar olabileceğini söylüyor.
Çevre düzenlemesi yapılırken ortaya çıkan devasa boyuttaki üç boğa başından oluşan anıt, kutsal Havuz'un 10 metre sağına yerleştirilmiştir.
Eflatunpınar'daki kabartma figürler, Fasıllar Köyü'ndeki Hitit anıtlarıyla büyük benzerlik göstermektedir. Fasıllar Köyü Beyşehir İlçesi'nin 18 km. güneydoğusundadır. Çiçekler Köyü'nden sonra ulaşılır. 2012'de nüfus, 109 erkek, 109 kadın olmak üzere 218 kişiymiş.
Fasıllar Köyü ve çevresi Hitit, Roma, Bizans ve daha eski medeniyetlere ait anıtların üst üste yığıldığı bir açık hava müzesi gibidir.
Köy, arka bölgesini Hitit, Roma ve Bizans anıtlarının bulunduğu devasa kaya bloğuna oyulmuş, boyları 8 metreyi aşan, kütlesi 70 ton civarında olan heykeller gurubuna dayamıştır. MÖ 13. yüzyıla ait olduğu söyleniyor.
Eflatunpınar Kaya Anıtı, UNESCO Dünya Geçici Miras Listesi'ne giren 13 alandan birisidir ve UNESCO'nun kalıcı listesine girmesi hedefleniyor.