03.07.2012 / 00:00
Troya, eski adıyla Truva Kenti, değişik dönemlerde farklı isimler ile anılmış. Vilusa-Truvisa (Hititçe), Troia veya İli on (Yunanca), Troia-İli um (Latince)?
Fransızcanın etkisiyle “Troia” kelimesi Türkçeye Truva olarak geçmiştir. 19. yüzyıldan itibaren “Truva” olarak bilinir. Homeros'un İliada Destanında kentin adı Troia, İlios ve “kutsal İlios” olarak kullanılmıştır. Günümüzde yerini “Troya” kelimesine bırakmıştır. Uluslar arası alanda, kentin adını “Troia” olarak kullanılması hala tartışma konusudur. Truva adı daha yaygın olarak kullanılmaktadır.
Priamos, Troia'nın güçlü kralıydı. Oğlu Paris, İda Dağı'nda, Tanrıların ortaya çıkardığı güzellik yarışmasında görevlendirildi. Tanrıça Aphrodite, Hera ve Athena, kralın oğlu Paris'e çeşitli vaatte bulundular. Aphrodite, zevce olarak dünyanın en güzel kadınını vaat eder. Paris, İda Dağı'nın en güzel Tanrıçası olarak Aphrodite'yi seçer.
Paris bir müddet sonra Sparta'ya elçi olarak gönderilir. Sparta Kralı Menelaos'un eşi Helen'e âşık olur. Aşk Tanrısı Aphrodite'nin yardımıyla Helen'i Troia'ya kaçırır?
Menelaos, Helen'i almak üzere, yüzlerce filodan oluşan Akha donanması ve askerleriyle Troia Kenti önlerine gelir. Karşılıklı konuşmalar, teke tek dövüşler, Helen'i ve Paris'i ikna etmez. Savaşçı Akhilleus'da Myrmidonları ile birlikte savaşa katılır. Menelaos'un kardeşi Agememnon, ordusuyla Troya saldırır?
Bir aşk yüzünden, 10 yıl sürecek Troia Savaşı başlar.
Antik dönem yazarları, araştırmacılar ve Tukidides, Troya Savaşı'nın gerçekten olduğu konusunda birleşirler. Troya Savaşının, 1210?1180 yılları arasında olduğu söylenir?
Troia Kralı Priamos'un oğlu Hektor, Anadolu halkının sevdiği, başarılı bir asker ve güçlü bir komutandır. Anadolu halkları, Karlar, Lelegler, Plasglar, Magnetler? Truva Kralı Priamos'un ve Truva'nın yardımına koşmuşlardır. Savaş yıllarca devam eder, Troia teslim olmaz.
Ünlü Odysseus, Troia Kalesini bir savaş hilesiyle alabileceğini düşünür. Plan gereği, Akhalılar yaptıkları “Tahta Atı”, Troia'ya hediye olarak sunar ve geriye dönerler?
Troialılar zafer sarhoşluğu içindedir. Tahta Atı kentin içine alırlar. Tahta atın içine gizlenen Akha askerleri, gece yarısı atın içinden çıkarak kalenin kapısını açarlar ve kent yakılarak yağmalanır?
Troialılar'ın, Lidya Krallığı'nda hüküm süren Herakleid Hanedanının yerine geçtiği ve Anadolu'yu 505 yıl yönettiği söyleniyor.
İyonlar, Kimmerler, Frigyalılar ve Miletliler Troialılar'dan sonra Anadolu'ya yayılmıştır. Ardından Persler gelmiştir. Büyük İskender'in Persleri yenmesinden sonra, Selevkoslar, Bergama Krallığı ve Romalılar bölgeye egemen olmuşlardır.
Tarihçi Kritovulos'a göre, Fatih Sultan Mehmet, 1462'de Midili seferine giderken, Truva antik kentinde Priamos, Paris, Hektor ve diğer Anadolu kahramanlarının mezarlarını aramış, söylevinde: “Tanrı, yıllar sonra olsa bile, bu kentin ve burada yaşayanların intikamını bana nasip etti” demiştir.
Tarihin, yeni arkeolojik bulgular ışığında yeniden kurgulanması gerekiyor?
Define Avcısı Heinrich Schliemann, Troia'nın hikâyesinden etkilenmişti. Homeros'un anlattığı antik kenti bulmak hayaliyle, 1871'de Çanakkale Hisarlık Tepe'de kazılara başladı. Pek çok tahribata sebep oldu. Bulduğu eserleri ve Troia hazinelerini önce Yunanistan'a, daha sonra Berlin'e kaçırdı. Eserler 1940 yılına kadar Museum Für Vor-Und Frühgeschicte'de sergilendi…
II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Truva hazineleri, savaş ganimeti olarak Rusya'nın eline geçti. Rusya, 1993'de Troia hazinelerinin ülkesinde olduğunu kabul etti. Binlerce parçadan oluşan hazinenin en değerli 260 parçası, Moskova Puşkin Müzesi'ndedir.
Troia Antik Kentine ait diğer buluntular, yasal olmayan yollardan, dünyanın 50 farklı müzesine dağılmıştır.
Daha sonra kazılara Cinninnatti Üniversitesi, 1893-1894'de Wilhelm Dörpfeld, 1932-1938'de Carl W. Blegen devam etti. 1988 yılında, tekrar başlayan kazılar Tübingen Üniversitesinden Prof. Dr. Manfred Korfmann (M. Osman Korfmann) başkanlığında, uluslar arası bir ekip tarafından yürütüldü? Kazılar, Homeros'un söylediklerini teyit etti. Osman Korfmann'ın vefatından sonra, kazılara Ernst Pernicka devam etmektedir. Kazılarda, kentin güneybatısında, antik dönemin Troya Limanı da bulundu?
Türkiye Cumhuriyeti, uzun yıllardan beri, Anadolu'nun çalınan kültür mirasını geri alabilmek için hukuki savaş vermektedir…
2001 yılında “Troia – Düş ve Gerçek” isimli sergi düzenlenmiştir. Sergiye Troia kapısından girenler, kültür mirasımızı gördükten sonra, Anadolu kapısından çıkmışlardır?
Troia, 15 metre yüksekliğinde bir höyük yerleşimidir. Bu yapay tepe 3.000 yıl boyunca 9 kez yerleşim evresi geçirmiş, tarihi kentin 5.000 yıl önce kurulduğu tespit edilmiştir.
Troia I. Dönemi, M.Ö. 3.000?2.500 yıllarına tarihlenmiştir. Troia II. Dönemi, üst üste yedi kattan oluşmuş, Troia III. Dönemi gelişme gösterememiştir. Troia IV-V. Dönemleri M.Ö. 2.000?1.800 tarihleri arasında yaşanmıştır. Troia VI. Dönemi'nde bulunan ithal Miken ve Kıbrıs kapları, Troia VII. Döneminde de görülmüştür. Bu döneme ait yangın izleri, Athena Tapınağı, iki Altara ait buluntular ortaya çıkarılmıştır. Troia VIII. Dönemine ait buluntular M.Ö. 7. yüzyıla aittir. Kent halk tarafından terk edilmiş, küçük bir yerleşim yeri olarak 7. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.
Troia IX. Dönemi, Romalıların egemen olduğu bir devredir. Tiyatro ve Bouleuterion bu dönemden kalmıştır?
Troia Antik Kenti'nde ve çevresinde bulunan mimari eserler ve bulgular Çanakkale Arkeoloji Müzesi ve İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.
Troya Müzesi, Kültür Bakanlığı tarafından Troya antik kentinde çıkan ve çıkarılacak eserlerin sergilenmesi amacıyla bir müze yapılması yıllardan beri düşünülmektedir.
“Troya Müzesi Mimari Proje Yarışması” 2011 yılı Mayıs ayında sonuçlanmıştır. Müzenin yapılmasıyla, dünyada 44 farklı koleksiyonda sergilenen Troya eserlerinin bu müze çatısı altında sergilenme olanağı doğacaktır. Türkiye'den çalınan Troia kökenli eserlerin, ülkemize getirilme imkânları tekrar araştırılacaktır.
1995 Troia kazılarında bulunan, Luvi dilindeki bronz mühür (M.Ö. 12 yy) de bir kâtibin ismi, arka yüzünde karısının adı yer almaktadır. Bronz tanrıça heykelciği ise Truvalıların Luvi olduklarını ve inançlarının Anadolu'nun iç kesimlerinde yaşayanlarla aynı olduğunun kanıtlarıdır. Belgeler, Hitit Troia ilişkilerine ışık tutmaktadır.
Kaynakça: (1)Tarih Mecmuası, sayı 30, Temmuz 2011, sayfa:33 Troya Savaşı'nın gerçek hikayesi