TEMEL KAVRAMLAR
Sapma : Bireyin fizyolojik, psikolojik, zihinsel gelişiminde oluşan geçici veya kalıcı kayıplar. Örneğin gözde oluşan fonksiyonel bir bozukluk.
Yetersizlik : Sapma sonucunda kişinin bir işi yapamaması veya fonksiyonu yerine getirememesi. Örneğin fonksiyonelin bir bozukluğa bağlı olarak iyi görememe.
Engel : Yetersizlik sonucunda kişinin yaşından beklenen davranışları gösterememesi, toplum içinde yaşına uygun rolleri oynayamaması bir engellilik durumunu gösterir.(Özsoy, Özyürek,Eripek)
Görme bozukluğu olan bir kişi gözlük kullanarak yaşantısını sürdürebiliyor ve hiçbir ilave eğitsel, sosyal, psikolojik desteğe ihtiyaç duymuyor ise bu kişinin engelli olduğu söylenemez. Diğer taraftan özel bazı araç gerece, eğitimde bazı özel yöntemlere metoda ve öğretmenin özel eğitim uzmanının psikologun vs. özel yardımına ihtiyaç duyuyorsa bu kişinin özel eğitim ihtiyacının olduğu söylenebilir.
ÖZEL EĞİTİM NEDİR?
Bedensel, duygusal, iletişimsel, zihinsel ve sosyal gelişimlerindeki özellikleri nedeniyle normal eğitimden yararlanamayan bireylere özel yetişmiş elemanlar tarafından bir ekip çalışması anlayışıyla ve özel müfredat, farklı metot ve / veya özel eğitim materyalleri kullanılarak verilen eğitimdir.
ÖZEL EĞİTİMİN TEMEL İLKELERİ
1. Her çocuğun eğitim hakkı vardır.
2. Özel eğitimde erken tanı şarttır.
3. Eğitime mümkün olduğunca erken başlanmalıdır. Çocuk tanısı konar kanmaz eğitime alınmalıdır. Erken yaşlarda eğitime ailede katılmalıdır.
4. Eğitsel karar alınırken çocuk için en uygun yerleştirme yapılmalıdır. Bunun için aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır;
a) Çocukla ilgili olanlar : Çocuğun özrünün türü, derecesi, zekası, yetenekleri, özrün tanılandığı yaşı ve şimdiki yaşı, gelişimsel özellikleri, kişilik özellikleri, hedef ve istekleri.
b) Okul ve aile ile ilgili olanlar : Okulun sunduğu eğitsel seçenekler, okuldaki uzmanların nitelik ve nicelik yönünden yeterlilikleri, okulun fiziksel / eğitsel yapısı ve donanımı, okulun yeri, okulun aileye maliyetinin ailenin bütçesine uygunluğu, ailenin hedef ve istekleri.
5. Özel eğitimde kaynaştırma temel ilke olmalıdır. Mümkün olduğunca engelli bireyler diğer bireylerle bir araya getirilmeye çalışılmalıdır. Kaynaştırmanın olabileceği durumları ve seçenekleri iyi ve doğru kullanmaktır.
6. Her çocuk için engeli ne olursa olsun en uygun çevre yaratılmaya çalışılmalıdır. Yaşanan çevrenin bireyin her türlü ihtiyacına cevap verecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
7. Özel eğitimde ekip çalışması anlayışı şarttır. Çocuğun gereksinimlerine göre farklı alanlardaki uzmanlar bir araya gelmelidirler. Bu çalışmalarda ailenin işbirliğine önem verilmelidir. Ailenin desteği ve katılımı olmadan alınacak kararların sağlıklı uygulanması beklenemez.
8. Özel eğitimde bireysel yaklaşım esastır. Her çocuğun eğitsel performansı, öğrenme özellikleri ve hızı, gereksinimleri farklılık gösterir.
9. Özel eğitimde değerlendirme gözlenebilir ve ölçülebilir olmalıdır. Sunulan hizmetler belli sürekli değerlendirilmeli ve değerlendirme sonucuna göre yeni düzenlemeler planlanmalıdır.
10. Özel eğitim gerektiren bireylerde tüm gelişim alanlarına odaklanmalıdır.
11. Özel eğitimde süreklilik önemlidir.
12. Eğitim işlevsel olmalıdır.