Özdeşlik

[İng. identity, Fr.identité, Alm. İdentität, Lat. identitat, es.t. ayniyyet]
Bir şeyin başka bir şey değil de zorunlu olarak kendisi olması; bir şeyin kendisiyle bir ve aynı olması, kendisinden başka bir şey olamaması; bir şeyin durumlar, koşullar değişse de kendi kendisiyle bir ve aynı kalması. Özdeşlik ilişkisi, tam bir benzerlik ilişkisi olan ?niteliksel özdeş karıştırılmaması için çoğunlukla ?sayısal özdeşlik? diye de adlandırılmaktadır. ?özdeş? ikizler, bire bir benzerliklerinden ötürü niteliksel olarak özdeş olsalar da, bir tane değil ild tane olduklarından sayısal olarak özdeş değildirler. Buna göre, Arda Denkel?in Bilginin Temelleri (1984) adlı yapıtında belirtildiği üzere, niteliksel özdeşlik iki nesnenin niteliklerinin tümüyle bir ve aynı olmasına göndermede bulunur. Ayrı ayrı olmalarına, uzay ile zamanda ayrı ayrı yerler kaplamalarına karşın tam olarak çakışan, tümüyle benzeşen nesneler niteliksel olarak özdeştirler. Diğer yandan, sayısal özdeşlikse niteliksel özellikleri yanısıra uzay ile zamanda kaplanan yerde özdeş ise özdeş oldukları söylenen nesnelerin sayısal olarak özdeş olduklarına, başka bir deyişle tek bir nesne olduklarına göndermede bulunur. Bu anlamda her nesne kendisiyle özdeştir; sayısal özdeşlik de bir şeyin kendisiyle bir ve aynı olması demeye gelir. Öte yandan farklı türden nesnelerin farklı türden özdeşlik ilişkileri vardır. Sözgelimi nehirler için saptanan bir özdeşlik ölçütüne göre, eğer x bir nehir ve y bir nehir ise z ve y ancak ve ancak aynı kaynaktan doğuyorlarsa ve aynı yatağı izlemekteyseler bir ve aynı; özdeş nehirdirler.

Felsefe Sözlüğü- A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev Yoksal-Bilim ve Sanat Yayınları