Bu aralar durmaksızın geçmişin sayfaları arasında dolaşıyorum. Manisa'da, Cumhuriyet öncesi okulları ve Cumhuriyetin ilk yıllarındaki okulları araştırıyorum. Karşıma eski okullar olarak Rum, Ermeni , Sultaniye, Rüştiye okulları çıkıyor.

Manisa'ya eğitim ordusunun bir neferi olarak atandığımda, Sekiz Eylül İlkokulunda (Arma Otelinin bulunduğu yer) öğretmenlik yapmıştım. Okulumuzun çok eski bir Rum okulu olduğunu o yıllarda öğrenmiştim.

Rum Okulu olarak 1866 yılında, Rum olan Veziroğlu Andoros tarafından yaptırılmış. Ve Rum Kız Okulu olarak görev gördükten sonra, 1922 yılında İmam Hatip Okulu olmuş, okulun müdürü ise Hindistanlı Hasan Efendiymiş. Bu okul daha sonra 1925'e dek karma öğretimini sürdürmüş.

Okula Manisa'nin kurtuluş günü olan 8 Eylül adı da 1928 yılında verilmiştir.

Yine çok eski okullardan olan Üzümcüler İlkokulu, 1887 yılında iki dershaneli Ermeni okulu olarak öğretimine başlamış. Cumhuriyetle birlikte iki sınıflı bir Türk Mektebi iken, 1927 yılında Malta, 1930 yılında da Ahmet Mithat Efendi İlkokulu olmuş. Daha sonraki yıllarda da okula Üzümcüler İlkokulu adı verilmiştir.

Rahmetli Mesedet Karaosmanoğlu, bir söyleşi sırasında okuduğu okulları sıralamıştı.

İlkokulu Karaköy'de  bulunan bir ilkokulda okuduğunu, sonra Yahudi Alyans Okuluna gittiğini söylemişti. Bir de şu açıklamayı yapmıştı: “Ordu evinin olduğu yerde kilise vardı. Papazlar vardı. Bir de Dame de Sion (Fransız Okulu) okulu vardı ve ben orada okudum. Çok iyi Fransızca öğrenmiştim. Kısa bir dönem de Halitpaşa'da Rum Okulu'nda okudum. O yıllarda Türk okulu yoktu köyümüzde. Kurtuluş Savaşı sırasında savaşın izleri okullarımıza taşınmıştı”

Araştırmalarım sürerken elime bir fotoğraf geçiyor. Ulucami'de bulunan İnönü Mektebi. Resmin üzerinde yazıya göre iki sınıflı ve iki öğretmenli okul…

Rahmetli Melahat Uslu da 1922 ve 1923'te ana mektebini Manisa'da okuduğunu,o yıllarda öğretmenlerin iyi Fransızca konuştuğunu  söylemişti.

Cumhuriyetten sonra, Muratgerman, Necatibey, Gazi İlkokulu ve diğer okullar yapılmıştı.

Fotoğraflara bakarken düşünmeden edemedim. Emperyalist güçler, o yıllarda geldikleri ülkelerde gayri müslimleri ele alarak bulundukları yerde kilise ve okullar açmış. Bu gün emperyalizmin izlediği Ortadoğuya sızma politikasının temeli yüzyıllar önce temeli atılmış.

O yıllarda ard arda yabancı okullar açıldıkça, zengin aileler de çocuklarını bu okullara göndermeyi özen göstermişler…