Bilimsel Düşünme * Mehmet Hekim

Hepimiz hatırlarız lise yıllarımızdaki dersleri ve önemlerini. Lise hayatımın eğitim anlayışını düşününce ? Düşünme Eğitiminin? ön plana çıkarıldığını şimdi daha iyi anladım. Çünkü bizim dönemde felsefe dersleri okutulurdu. Psikoloji, mantık, sevmesek de önemli derslerimizdendi. Beynimiz ne kadar zorlanırdı mantık derslerinde, şimdi anlıyoruz kıymetini mantıksız dünya işlerinin mantıksızlığını her gün görünce?
Bilimsel düşünmenin bir eğitim işi olduğu konusunda sanırım hepimiz hemfikirizdir. İnsnanların bu eğitimi küçük yaşlardan itibaren alması gerekir. Çünkü bilimsel düşünme yeteneği, birdenbire oluşup gelişmez. O, her şeyden önce zamana, çalışmaya ve pratiğe dayanır. Bilimsel düşünme eğitimi demek, ikisinin düşünebilme yeteneğini, bilimsel bilgiler yoluyla, düşünme ilke ve yasaları doğrultusunda geliştirmesidir. Bilimsel düşünmenin ilke ve yasaları mantık ve matematik bilimlerinde yer alır. Bilimsel bilgiler ise, bilimsel niteliğini taşıyan bilimlerde yer alan bilgiler birikimidir.
Bilimsel düşünmenin, ilke ve yasalarım açıklayan bilim mantıktır. Bu ilke ve yasalar doğru düşünmenin yollarını öğretir. Mantığın açıkladığı ilke ve yasalar, insanın çevresinde ve hayatta yer alan gerçeklerin bulunmasını sağlar. Mantık bilgilerinin güncel yaşamda ortaya çıkan pratik sorunların çözümünde, kişi davranışlarının bağlı olduğu inanç ve düşüncelerin eleştiri yoluyla aydınlatılmasında önemli rol oynar. Çevremizde kişilerle zaman zaman düştüğümüz anlaşmazlıkların, sürtüşmelerin, gerginliklerin ve hattâ kavgaların kökeninde çoğu kez kelime ve kavram kargaşalığı vardır. Mantık kişiye, bunların açık ve seçik bir biçimde üzerimde durmasını, içeriklilerinin anlaşılmasını, düşüncelerini bu yollarda sürdürerek doğruyu, iyi ve yararlı olan davranışların bulunmasını sağlar.
Düşünmeyi Bilen Kişi ;
? Sorunlu durumlardan rahatsızlık duymaz ve belirsizliğe karşı hoşgörülüdür.
? Kendi kendine eleştirir ve çözüm yolları arar.
? Dikkatli ve yansıtıcı bir düşünmeye sahiptir.
? Akılcılığa değer verir, düşünmenin etkili olduğuna inanır.
? Sorgular ve gerekli olduğunda amacı değiştirir.
? Amacı bulmada dikkatli ve geniş düşünür.
Düşünmeyi Bilmeyen Kişi:
? Sürekli kesinlik arar ve belirsizliğe karşı hoşgörüsü ya hiç yoktur ya da azdır.
? Kendi kendini eleştirmez; aklına gelen veya kendine sunulan, mantıklı gözüken ilk seçenekle yetinir.
? Aceleci düşünür ve bir düşünce tam olgunlaşmadan bir başka düşünceye geçer.
? Akıl yürütmeden, içten geldiği gibi karar verir ve ayrıntılı düşünmenin fazla işe yaramadığına inanır.
? Amacı sorgulamaz, gerektiğinde değiştirmez.
? Olasılıkları seçerken acelecidir.