15.10.2012 / 00:00
Kırsal Turizm Derneği?nin 5. Kuruluş yıldönümü etkinliklerinde, Boz Dağları aşarak tarihsel ve kültürel varlıklarla dolu, İzmir?in Ödemiş ilçesine bağlı şirin bir turizm cenneti olan Birgi Beldesi?ne ulaşıyoruz.
Boz Dağ?ın (Tmolos) güney eteklerine kurulmuş, önünde Homeros?un İliada Destanında sözünü ettiği ?Asya Çayırları? uzanıyordu. Ortaçağ?da, Küçükmenderes (Astarpa, Kaystros) Vadisi?nin önemli yerleşim yerlerinden birisiydi.
Birgi?de ilk yerleşimin MÖ 3000?li yıllara kadar uzandığı söylenmektedir. Bölgede Hypaiapa antik kentinin kalıntıları bulunmaktadır. Lidya, Pers, Bergama ve Roma hâkimiyetinden sonra Bizans döneminde Pyrgon ismiyle anılmıştır. 14. Yüzyılda Türkler tarafından ele geçirildikten sonra, Birgi olarak anıldı. Dünya Kültür Miras Listesine alındı.
Birgi, kültürel dokusunun bozulmaması için kentsel sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Çekül Vakfı ve Mimar Sinan Üniversitesi, Birgi?nin korunmasına bilimsel destek vermektedir. Tüm yönleriyle Anadolu kokan Birgi?nin sokakları, meydanları, medreseleri, sanat evleri ve kültür kahveleri, Birgi?ye gönül veren insanlarla kucaklaşıyor.
Birgi halkı, geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlıyor.
Belde halkının bir geçim kaynağı da incir ve kestane hasadından oluşmaktadır. Yaylalarda yetişen kestaneler şekerleme yapımında kullanılmaktadır. Yöre halkının çoğunluğu yaz aylarında Kemer ve Ovacık yaylası ile incir ağaçlarının bulunduğu İrimağzı yöresine göç ediyor. Bölgede yetişen incir, dünyada ilk sırada yer almaktadır.
Birgi?de bulunan ipek ve tekstil fabrikaları da belde ekonomisine katkı sağlamaktadır.
Birgili kadınların el emeği göz nuru ile ürettikleri birbirinden güzel oya ve dantel işleri Geleneksel El Sanatları Merkezinde satışa sunulmaktadır.
İlk defa organize edilen ?İrimağzı İncir Hasadı Kültür ve Turizm Festivali beldeye canlılık getirdi. Festival, Birgi Belediyesi önünden, Ödemiş Belediyesi Bandosu eşliğinde kortej yürüyüşüyle başladı. Gece yarısına kadar devam eden, kültür ağırlıklı bir programa incir tanelerinin lezzetine bakarak başladık?
Misafirlere Birgi lezzeti Tarhana Çorbası ikram edildi. En iyi incir yetiştiricisine ödüller verildi (1.Özcan Ekmekçi, 2. Muhittin Yolcu, 3. Mehmet Can).
Hazırlanan seyir platformunda Birgi için söylenenleri kayda alıyordum: Birgi Belediye Başkanı Cumhur Şener: ?Bugün Birgi?de düğün var. Bugün Birgi?yi karış karış gezmek istiyorum. Birgi mistik bir şehir, bir açık hava müzesi, yıllarca atalarımız Birgi sokaklarında yaşadı. Birgi?yi korumak zorundayız, beldemizde yenileme çalışmaları devam ediyor, 22 proje uygulanıyor. İnsanların sağlıklı, şanslı bir beldede yaşamlarını devam ettirmeliyiz. Bize en büyük desteği annelerimiz, bacılarımız verdi. UNESCO?nun geçici aday listesinde yer aldık. Birgi?ye gelen oksijenden boğuluyor. Birgi, içinde yaşanan ve yaşatılması gereken bir kent? derken gözleri parlıyordu.
Ödemiş Kaymakamlığını vekâleten festivale gelen Devlet Bakas; ?Birgi?nin güzel günlerinin açılışı bana denk geliyor. Atalarımızdan kalan miras değil, aldığımızı gelecek kuşaklara devredeceğimiz bir emanettir? diyordu?
Halk Oyunları Gösterileri, Fotoğraf Yarışması, Aydınoğlu Meydanı ve Sokaklarındaki sergi ziyaretleri, Geleneksel Tarım Ürünleri Pazarını ziyaret, Dervişağa Medresesi?nde açılan Resim, Rölyef, Hat, Ebru, Şifalı Bitkiler Sergileri ve Ney Dinletisi, festival için Birgi?ye gelenlerin yorgunluğunu üzerinden alıyordu.
Ahşap Oyma Hat Sergisi, Aydınoğlu Mehmet Bey Camii bahçesindeydi. Namık Şık?ın birbirinden güzel oymaları ustalığını gösteriyordu. Kültürel değerlerimizin içinde yok olup giden el sanatlarına ve ustalarına sahip çıkmak, ulusal kültür mirasımız için önemlidir. Aynı bahçenin içinde, gözleri pırıl pırıl parlayan başka bir usta bizi görünce yanımıza geldi. Rölyef Sanatçısı Mehmet Bayraktar, sevgilerini ve duygularını yaptığı eserlere yansıtmış. Yunus Emre, Atatürk ve Çakırağa konağı yaptığı rölyef eserlerin içinde yerini almış.
Bir zamanlar harabe halinde olan, içine girmekte zorlandığım Derviş Ağa medresesi restore edilmiş, sanat etkinliklerine ev sahipliği yapıyor. Medrese, ziyarete gelenlerin ilgi odağı. Ebru Sanatçısı Berrin Ekmezsiz, eserlerinin başında çalışmasına devam ediyor. Kaligrafi ustası Murat İncekara, çizimleriyle festivale renk katanlar arasında.
Bizim en çok ilgimizi çeken Doğal Tıp Uzmanı Şaduman Karaca oldu. Doğal Tıp konusunda 7 yıl Almanya?da, tıbbi bitkiler üzerine eğitim almış. Doğal bitkilerin insan sağlığı üzerindeki etkilerini ve faydalarını araştırmış, Birgi?yi sevmiş ve beldeye yerleşmeye karar vermiş. Karaca, Mesir Macununun içine katılan baharatlardan Hafsa Sultan?ın hastalığını tespit ettiğini söylüyor. Bunu ilerde Manisa?da anlatabilirim diyor?
Medreseden ayrılmak o kadar zor ki; diğer odalarda resim sergileri ve Ney Dinletisi vardı?
Birgi?de organize edilen tüm etkinliklerin içinde yer almak isteyince, ister istemez yorulduk. Tevfik Bey Cumhuriyet Parkı?nda düzenlenen; ?Birgi ve İncirin Kültürümüzdeki Yeri? konulu panelde, ikram edilen İrimagzı incirleri yudumlarken bu meyvenin ne kadar sağlıklı ve ülke ekonomisi için de faydalı olduğunu öğrendik.
Söyleşiler halkın yoğun ilgisini çekti. Birgi Tarihi üzerine, Mehmet Yapıcı Kahvesi?nde Yerel Tarihçi Behiç Galip Yavuz?u dinledik. Tarihi Meydan Kahvesinde ise Doç. Dr. Özgür Savaşçı, Ödemiş Ağzı Şiirleri sunarken, insanlar mutluluktan eski günleri arar gibiydi.
Kültürel etkinlikleri izledikten sonra, önemli Türk eserleri arasında bulunan Çakıroğlu Konağı ve İmam-ı Birgivi Medresesi ve Türbesine doğru uzanıyoruz. En ilginç yapılar arasında yer alan Çakırağa Konağı, 18. Yüzyılın sonlarında ve 19. Yüzyılın başlarında Çakıroğlu Şerif Ali Ağa tarafından yaptırılmıştır. Söylencelere göre Çakıroğlu?nun birisi İzmirli, diğeri İstanbullu iki, eşi varmış. Eşleri memleket özlemi çekmesin diye odalarına geldikleri kentlerin resimlerini yaptırmış. 1955 yılından beri müze olarak kullanılıyor.
Birgivi Mehmet Efendi Medresesi ve türbesinin ziyaretçileri çoktu. Türbeye gelenler dualarını bağışlıyorlardı. Medrese, 1554?de Sultan 2. Selim?in hocası Alaullah Efendi tarafından yaptırılmış. Ulu Cami, Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından 1308-1312 yılları arasında inşa edilmiş. Birgi?ye gittiğimde uğradığım Ulu Cami?nin minberi, Selçuk Süsleme Sanatının en güzel örneklerinden birisi. Ceviz ağacından tek bir çivi kullanılmadan tamamlanmış?
Günümüzde, meydanın ortasında kalan Sultan Şah Türbesi, 1310 yılında inşa edilmiş. Aydınoğlu Mehmet Bey?in kız kardeşine aittir.
1663?de tamamlanan kare planlı, tek kubbeli, son cemaat yeri 4 sütun üzerine oturtulmuş, Derviş Ağa Camii?nin minaresi de oldukça zariftir. Bahçesinde şadırvanı olan Derviş Ağa Camii bezemeleriyle dikkat çekmektedir.
Karaoğlu Camii, Şadırvanı, çeşmesi, Osmanlı mimarisinin güzel örneklerinden birisidir. 1762 yılında inşa edilmiştir. Birgi Kültür ve sanatına değer katan eserler arasındadır.
Belde?nin ortasında, yuvarlak bir temel üzerine on cepheli olarak inşa edilmiş kule görünümündeki bina Bizans dönemine aittir. İkinci katı restoran olarak kullanılmaktadır.
Bahçesinde, Birgili ressamların resimlerini ve Birgili kadınların yaptığı kış hazırlıklarını izledik. Festival gecesi muhteşem bir konserle sona erdi. Ödemişli sanatçı Bedia Akartürk ve Tolga Candar Sahne aldı.
Festival boyunca Kırsal Turizm Derneği üyelerini yalnız bırakmayan, derneğimizin Birgi temsilcisi, Birgi sevdalısı Muhammet Yaşar Günaydın?a tekrar teşekkürlerimizi sunuyoruz.