Cavır Asarın Yolları

Topalların veya Topaloğlu Mehmet Efe; Ulusal Kurtuluş Savaşı başlangıcında ?Muğla Serdengeçtiler
Müfrezesi?nin silahlı zeybeklerindendir. Ayrıca o dönemde Demirci Mehmet Efe?nin köşk karargahında da milisbaşı (komutanlık) yapmış bir Muğlalı?dır.
Gençlik döneminde Efe bir gün; 13 veya 14 arkadaşı ile birlikte Muğla?nın Asar mevkiinde oturan Havse (Hafize) adlı bir kadının yanına eğlenmeye gider. Muhabbet esnasında Mehmet Efe?ye arkadaşlarından Partalların Arap Ali Havse?ye türkü okutmasını söyler. Efe bu konuda Havse?yi zorlar. Havse de komşularından yeni ölen birisi olduğunu , türkü söylemekle saygısızlık yapacağını ileri sürerek itiraz eder. Bunun üzerine Efe?nin istekte bulunan arkadaşı Ali ?Senin sözün bu kadar geçer?gibilerinden Efe?ye karşı tahrik edici laflar söyler. Efe sinirlenir ve gözdağı vermek amacı ile bıçağını Havse?nin sol bacağına hafifçe batırır. Havse bu yaradan kurtulamaz ve kan kaybından ölür.
Bu olay üzerine Muğla?nın duygulu kişileri bir türkü yakmış. Adına ?Pek Yokuşmuş Cavır Asarın Yolları? demişler ve türküyü nesiller günümüze getirmişler.
Bugün çok farklı ve sonradan yakıştırma sözlerle okunan bu türkünün ilk çıkış biçimi bize veren kaynak kişimiz Muğlalı müzisyenlerden Malik NEŞELİ?dir. Tamamen Muğla ağzının özelliklerini taşıyan bu türkünün gerçek sözleri şöyledir.

Pek yokuşmuş cavır Asar?ın yolları,
Gırılı da vermiş al garanfilin dalları,
Yakman da yakman başgada başgada elleri,
Beni de huran Topal olunun Memedi.

Böyük Asar?dan güççük Asar?a geçtinmi,
Hamamcılardan Havse geline seçdinmi,
Topallan Memed naha da gıydın Havse?ye
Gaşık da gaşık al ganı da içdin mi.

Böyük Asar?nan Güccük Asar?ın arası,
Havse gelinin sol budundemiş yarası,
Topallan olu at başındegi yazmeye,
Hiç ödenmemiş atmışbeş guruş parası.

Asar üstünde Hıristolanda bahçası,
Dürülü galmış Havse gelinin bohçası,
Topallan olu yakışdırdın mı şanına,
Bunu hursedin Molalıdan başgası.

Bazen de türkü;

?Bir Asar?dan öbür Asar?a geçtinmi,
Akıbette yavrum bir gaşık ganını içtinmi,
Onüçte ondört delikanlının içinde,
Topalların Memed?ini seçtinmi? gibi ilavelerle okunmaktadır.

Bu türkü yaklaşık 93 yıllık olup, Havse?nin ölümü üzerine halk ozanlarınca yakılan diğer bir değişik türünün sözleri de şöyledir.

Eğrem büğrem cavır Asar?ın yolları,
Gırılıvermiş al garanfilin golları,
Beni Memed?im bakmalara gıyamazdın,
Gıydırıverdi Partalların Arabı.

Kabrimi kazın derin olsun,
Etrafı laleli, sümbüllü olsun,
Herkes gelip geçtikçe,
Hamamcı Havse?si olduğum belli olsun.