Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED), düzenlediği etkinliklerle ve yayınladığı kitaplarla; düşün ve kültürel dünyamıza katkı vermeye devam ediyor. 2001 yılında kurulan YKKED 17 şubesi, yayınladığı kitaplar, hazırladığı belgeseller, sergiler ve 21. sayıya gelen yayın organı ?Yeniden İmece Dergisi? ile ülkenin eğitim sorunlarını enstitüler penceresinden bakarak, günümüze ilişkin ?yeni söz? olmayı hedeflemektedir.
YKKED, 20 Aralık 2008 günü çok önemli bir etkinliğe imza attı: Dr. Engin Tonguç için 80. Yaş Armağanı olarak ?Bilge İmececi? adlı bir saygı kitabı hazırladı. Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği Yayınları'ndan çıkan 256 sayfalık kitabın ilk bölümünde, dostlarının O'nun hakkında yazdıkları var. İkinci bölümde ise, Engin Tonguç'un Yeniden İmece'de yazıları var, üçüncü bölümde de yaşamın fotoğraflara yansıyan kareleri var. Bu kitabın sunulması ve Dr. Engin Tonguç için dostlarının söyleyecekleri sözler vardı. Dokuz Eylül Üniversitesi DESEM Salonlarında gerçekleştirilen etkinlikte Işık Kansu, Emek Tonguç, Varlık Özmenek, Güzel Yücel, Alper Akçam, Fügen Çetiner, Prof. Dr. Mehmet Tunca, Prof. Dr. Mehmet Ergin, Prof. Dr. Oğuz Makal, Prof. Dr. Kemal Kocabaş ilişkilerindeki Engin Tonguç'u anlatarak, onun sağlık ve eğitimde, düşün dünyamıza yaptığı katkıların altlarını çizdiler. Daha sonra söz alan Dr. Engin Tonguç, yakın Türkiye tarihine ilişkin Cumhuriyet algılamalarındaki değişimi anlattı. Hakkı Tonguç'un oğlu olarak ve birey Dr. Engin Tonguç olarak yaşadıklarını özetleyerek, sözünün sonunda da; ?Dördüncü yirmi yaşım için yapılan bu etkinlik için, derneğe ve tüm katılımcılara teşekkürler? Büyük bir olasılıkla beşinci yirmi yaşımda aranızda olamayacağım. Beşinci yirmi yaşımda dernekteki arkadaşlarıma, dostlarıma ülkenin sağlık ve eğitim sorunlarına yönelik bir toplantı planlamalarını talep ediyorum, rica ediyorum? diyerek, YKKD'ne teşekkür etti. Salonu dolduran dostlarının alkışları arasında, derneğin hazırladığı kitap ve çiçeklerle Sayın Dr. Engin Tonguç'a sunuldu.
Dr. Engin Tonguç bir aydın, bir yazar, bir düşünür ve de bir hekim. 1961 ?YÖN Bildirisi'nde? ve 12 Eylül darbesine karşı verilen ?Aydınlar Dilekçesi'nde? imzası olan bir demokrat ve ilerici. Köy Enstitüleri'nin kurucusu İsmail Hakkı Tonguç'un oğlu. 1928 yılında Ankara'da doğar. Orta öğrenimi sonrası Ankara Tıp Fakültesi'nde tıp eğitimi alır ve İç Hastalıkları uzmanlık eğitimini Almanya'da yapar. Hakkı Tonguç'un 23 Haziran 1960 yılında aramızdan ayrılışı sonrası, tıp dışında enstitülü dostlarıyla beraber Köy Enstitüleri'ne yönelik çalışmaların merkezinde yer alır. Hakkı Tonguç'un ölümü sonrası, önce imeceyle ?Tonguç'a Kitap? adlı bir kitap yayınlanır. Engin Tonguç; 1961 yılında Sabahattin Eyüboğlu başkanlığında önce istanbul'da, sonra dördüncü sayıdan itibaren Ankara'da; Mehmet Başaran, Fakir Baykurt, Mahmut Makal, Dursun Kut gibi Enstitülü yazarların da bulunduğu zengin bir yazı kadrosuyla ?İmece Dergisi'ni? çıkarmaya başlarlar. 112 sayı çıkan İmece Dergisi, o dönemde demokratik öğretmen hareketinin en önemli yayın organı olur. Bu hareket, daha sonra Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın (TÖS) çekirdeği olur.
Dr. Engin Tonguç eğitim alanında yaptığı bu çalışmalar yanında, tıp alanında ilerici bir hekim olarak; meslek hastalıkları, işçi sağlığı, halk sağlığı, tam gün çalışma konularında hekim, başhekim ve SSK Genel Müdür Yardımcısı olarak, 1970-1980 yılları arasında önemli çalışmalara imza atar. 1980 yılında emekli olurken, Tabip Odaları Başkanı Erdal Atabek imzasıyla, kendisine bir ?Onur Belgesi? verilir. Bu belgede yazılan ??Genel Müdür Yardımcılığı görevinizi, hiç değişmeyen doğru ilkelerle, her koşulda inançlarınızı eyleme geçirerek; işçiden, emekçiden, çalışandan yana, meslek örgütümüzle yakın dayanışma içinde yürüttünüz. Hepimize ve sizden sonra bu göreve geleceklere, inançlı ve namuslu insanların yönetim görevine geldiklerinde, nasıl hareket etmeleri gerektiğinin kalıcı bir örneğini verdiniz. Yönetimi demokratikleştirmenin uygulamalı dersini verdiniz. Görev anlayışınızın ve uğraş verdiğiniz amaçların hepimizi etkileyen bir onur savaşımı olduğunu bilmenizi istiyoruz. Bütün çalışma döneminizde bizim onurlu bir temsilcimiz oldunuz. Sizinle onur duyuyoruz. Bundan sonraki savaşımızda da beraber olduğumuzu bilerek; size şükranlarımızı, sevgilerimizi, saygılarımızı sunuyoruz?? ifadeleri, Engin Tonguç'un seksen yıllık yaşamının temel felsefesini vermek anlamında çok önemlidir.
Dr. Engin Tonguç, 1994 yılında enstitülü dostlarıyla beraber Ankara'da Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı'nın kuruluşunda yer alır. Hakkı Tonguç'a ait arşivin bilgisayar ortamına geçirilerek, araştırıcıların hizmetine sunulması anlamında çok önemli çalışmalar yapar. Tüm bu çalışmalar yanında, Köy Enstitüleri kazanımlarının doğru anlatılması anlamında da yazılarıyla, kitaplarıyla eğitim dünyamıza zenginlik katmaya devam eder. Tıp alanında yazdıkları ve derlediği kitaplar dışında; ?Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç (1970)?, ?Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç (2001)?, ?Köy Enstitülerinin İzinde (2003)? ve ?Umut Yolu (1984)? adlı kitaplar, bir akademisyen titizliliği ile hazırlanmış, birer başvuru yapıtlarıdır.
Dr. Engin Tonguç, şu anda İzmir'de yaşamakta, Yeniden İmece Dergisi ve YKKED'nin Danışma Kurulu üyeliğini yaparak, bizlere ışık olmaya devam etmektedir. Dr. Engin Tonguç, Cumhuriyet kuşağının önemli bir simgesel ismi ve tanığıdır. O'nun ?Umut Yolu? adlı kitabının önsözü, Cumhuriyet Tarihimizin kısa bir özetidir. Bu önsözde Dr. Engin Tonguç; ?Uygarlık, eşitlik, hakçasına paylaşılacak bir bolluk ve mutluluk getirecek, Cumhuriyete inanmış bir kuşaktık… Ne var ki, ülkenin çalışma yaşamına katıldığımız yıllarda; kendimizi, giderek hızlanan bir bozulma, bir yozlaşma sürecinde bulduk. Çalışma yaşamımız, bunun içinde inançlarımız doğrultusunda çırpınıp durmakla geçti. Onun için, bu anılarda sevinçlerden çok; düş kırıklıkları, mutluluklardan çok acılar vardır. Ama yeniden yaşamak olanağı bulunsaydı, tüm olumsuz koşullara karşın, yaşama hakkımı ben yine böyle kullanırdım? Yaşam öykümün özeti budur?? diyerek, onurlu bir yaşam öyküsünü özetliyordu. Bu satırlardan Dr. Engin Tonguç'a ve eşine sağlıklar, güzellikler diliyorum?
26 Aralık 2008