Geçen pazartesi, Fransa'da bakalorya sınavları başladı.
O sınavlar, âdettir, f e l s e f e ile başlar.
O gün de 600.000'i aşan bir öğrenci yığını, büyük bir heyecanla salonları doldurdu.
O günü, başka bakalorya günleri izleyecek…
Az değil, 200 yıllık bir gelenek: İlk adımı, Napolyon atmış ve birçok reform girişimlerinden bugünlere varmış. Başladığında da, 31 erkek öğrenci bu sınavın tadını tatmış; kızların bu yarışmaya katılması ileri yıllarda gerçekleşmiş: 1861 yılındadır ki, 37 yaşındaki bir
kadın, Julie-Victoire Daubé, "ikinci cins"te bu diplomayı elde etmenin onurunu tanımış.
Bu demokratik adým genişleyerek bugünlere varılmıştır.
Ne var ki, gelinen noktada, bakalorya üstüne büyük tartışmalar yoğunlaşmış Fransa'da: Daha bu yıldan başlayacak bir reform bekleniyor. Tartışmalar nasıl noktalanacak, ileride görülecek.
Bu yıl, felsefede hangi sorular soruldu?
* * *
Öðrenciler, üç büyük bölümde toplanmış ve sorular, ona göre farklı.
– " E d e b i y a t " bölümündeki öğrencilere, biri seçilmek üzere şu üç soru sorulmuş:
İlk soru şu: "İdrak eğitilebilir mi?"
İkinci soru da şöyle: "Canlıyı bilimsel olarak tanımak mümkün mü?"
Üçüncü soru da, Sartre'dan bir metnin açıklanması; filozofun, "İnsanın başarısı nereden geliyor?" konusunda ilginç tespitleri var.

– " E k o n o m i " bölümündeki öğrencilere, yine biri seçilmek üzere, şu üç soru sorulmuş:
İlk soru þu: "Acı çekmeden arzu mümkün mü?"
İkinci soru da þöyle: "Başkasını tanımak, kendimizi tanımaktan daha kolay mı?"
Üçüncü soru da, Alexis de Tocqueville' in Amerika'da Demokrasi üstüne eserinden alınmış bir metnin açıklanması; filozofun, "halkın çoğunluğuna dayanan yönetim" konusunda önemli tespitleri var.

– " B i l i m " bölümündeki öğrencilere, biri seçilmek üzere, şu üç soru sorulmuş:
İlk soru şu: "Sanat, bizim gerçeklik üstüne bilincimizi değiştirir mi?"
İkinci soru da şöyle: "Bir gerçeği ortaya koymakta, ispattan başka araçlar da var mı?"
Üçüncü soru da A. Schopenhauer' in İrade ve Tasavvur Olarak Dünya adlı eserinden alınmış bir metnin açıklanması; filozofun, "ahlak ve devlet" konusunda önemli tespitleri var.

Görülüyor ki, öğrenciler bu soruları yanıtlarken, hayli terlemişlerdir. Ama şu da aşikâr:
F e l s e f e n i n, insanın önüne açtığı bir dünya vardır ki, yaşamın içinde yürürken, kendisi ve toplum üstüne karar verirken, kişi bu eğitimin yararlarını görecektir.
Felsefenin gücü de, akla ve bilime dayanmasından geliyor; bu iki dayanak da, toplumda başta gelen temellerdir. Eğitim de, gençleri yetiştirirken bunlarla donatmalıdır. Dileriz ki, Fransız eğitimcileri karar verirken, bakaloryayı, başta da "felsefe bakaloryası"nı tutup
atmasınlar.
Biz, böyle bir yanlışı yaptık.

20.06.2008 Cumhuriyet