(İsmet ŞAHİN, Sibel İNCİ, Hakan TURAN, Özlem APAK tarafından yapılmıştır)
Ses Temelli Cümle Yöntemini Uygulayan Öğretmenlerin Sorunlar ve Çözümleri
Konusundaki Görüşleri:
Aşağıda listelenen sorunlar, zümre toplantısında bazı öğretmenlerin ifade ettikleri sorunlardır.
• Seslerin tek tek birleştirmeye çalışılması; öğrencilerin önce kelimeyi çözümleyip sonra okumaya geçmesi; eğitim sırasında çoğunlukla ses, hece ve kelime üzerinde çalışılması, kelimelerden yeterince cümle oluşturulup bu cümlelerin okunmaması sonucu, cümleyi bütün olarak algılayamadıkları;
• Kitap ve benzeri materyallerin temel harflerle yazılı olması;
• Seviyeye uygun yeterli materyal olmayışı gibi nedenlerle öğrencilerde okuma hızının yavaş arttığı;
• Sınıflardaki öğrenci mevcutlarının fazlalığının grup çalışmalarını ve başarıyı olumsuz etkilediği;
• Az da olsa öğrencilerden bazılarının okuma sırasında heceleri bölerek okuduğu;
• Önemli bir sorun olarak görülmese de bazı öğrencilerin satır sonlarına sığmayan kelimelerde kelimeyi uygun yerinden bölmeyip heceleri böldüğü belirlenmiştir.
Çözüm önerisi olarak:
• Kaynak eksiğinin giderilmesi;
• “Ses Temelli Cümle Yöntemi” ile hızlı okuma becerisini kazanılması için; etkinlikler sırasında ses, hece ve kelime yanında, cümlelerin de daha fazla kullanılması; verilen seslerden oluşturulan hecelerden kelimeler, kelimelerden de kısa (iki-üç sözcük içeren) cümleler oluşturulması, oluşturulan cümle ve kısa metinlerin okutulması ve yazdırılması, böylece öğrencinin bakış açısının daralmasının önlenmesi,
• Özellikle hatalı davranışların pekiştirilmemesi için aceleci davranılmaması, doğruluk ve güzelliğin hız için feda edilmemesi,
• Önümüzdeki öğretim yıllarında okuma-yazma becerisinin kazandırılması yönünde sorun yaşanmaması ve en üst düzeyde başarı elde edilebilmesi için 1. sınıfı okutacak öğretmenlerin “Okuma ve Yazma” konusunda hizmet içi eğitimden geçirilmesi gerekmektedir.
VI. Sonuç ve Öneriler
Çözümleme yöntemi dünyada olduğu gibi ülkemizde de uzun müddet en iyi yöntem olarak tanıtılmış ve kabul edilmiştir. Bu yönteminin aniden değiştirilmesi tüm öğretmen ve eğitimcilerde bir şaşkınlık ve şüphe yaratmıştır. Ancak uygulamalar sırasında öğretmenlerin rahatladığı ve yeni yöntemi benimsediği zümre toplantılarında gözlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen bilgiler ve bulgular da bu doğrultudadır. Öğretmenler okuma anlama, erken okuma, okumaya toplu geçme, telaffuz, yaratıcılık, kendini ifade etme becerisi açısından ses temelli cümle yöntemini büyük çoğunlukla daha olumlu bulmuşlardır. Sadece okuma hızı açısından çözümleme yöntemi daha etkilidir; ancak normalin üstünde hızlı okuma ilköğretim 1. sınıf öğrencileri için öncelikli davranış olarak görülmemektedir.
Okuma testi bulguları da benzer sonuçlar vermiştir. Ses temelli cümle yöntemiyle okuma öğrenen öğrenciler çözümleme yöntemiyle öğrenen öğrencilere göre daha yavaş okumalarına rağmen daha iyi anlamaktadırlar. Ekleme hatasını daha fazla yapmakta ancak diğer tüm hata türlerinde aralarında bir fark gözlenmemektedir. Bunlara ek olarak çözümleme yöntemiyle okuma öğrenen öğrenciler içerisinde “çok yavaş” olarak sınıflanan öğrenci sayısı anlamlı derecede fazladır.
Çok yaygın olmasa da ses temelli cümle yönteminde cümleyi bütün olarak algılama da, seviyeye ve yönteme uygun kaynak kitap ve benzeri materyal olmadığı için okuma hızında sorunlar yaşandığı belirtilmektedir. Ayrıca, sınıflardaki öğrenci mevcutlarının kalabalık olması alıştırma ve uygulama imkânlarını sınırlamaktadır. Az da olsa bazı öğrencilerin okuma sırasında heceleri bölerek okuduğu ve satır sonlarına sığmayan kelimelerde kelimeyi uygun yerinden bölmeyip heceleri böldüğü gözlenmektedir.
Gerek literatür taraması, gerek öğretmen görüşleri gerekse okuma testi sonuçları ses temelli cümle yönteminin çözümleme yönteminden daha kötü veya olumsuz bir yöntem olmadığını göstermektedir. Şenel’in de (2004) belirttiği gibi hiçbir yöntem mükemmel değildir. Ses temelli cümle yöntemi hakkında da eleştiriler olacaktır. Bununla birlikte, zaman içerisinde öğretmenler bu yöntemi tekrar tekrar uyguladıklarında, öğretmenlerin yeterlilikleri ve yöntemin etkililiği de artacaktır.
Araştırmanın Aslı İçin:
Millî Eğitim Dergisi Sayı 171 Yaz/2006
http://yayim.meb.gov.tr/e-dergiler.htm