Gazete ve Haber Yazıları

Gazete, haber, bilgi ve reklam içeren, genellikle düşük maliyetli kağıt kullanılarak basılan ve dağıtımı yapılan bir yayım olup halka güncel olaylara ilişkin bilgi verme amacı gütmektedir . Genel olarak yayınlandığı gibi, özel bir konu üzerinde de yayınlanabilir ve genellikle günlük ya da haftalık olarak yayınlanır.

İLK HABER TOPLAMA VE DAĞITMA GAZETESİ
İlk haber toplama ve dağıtma gazetesi Roma Senatosu'nca M.Ö 59 yılında 2.000 kopya olarak çıkarılıp imparatorluğun değişik köşelerine dağıtılan Acta Diurna'dır. Fethedilen topraklar, siyasi gelişmeler, toplumsal olaylar, gladyatör dövüşlerinin sonuçlarını içeren Acta Duirna'yı Okuma bilen Roma vatandaşları yüksek sesle okuyarak okuma bilmeyenlere duyururdu Çin'de Tang hanedanı döneminde dağıtılmaya başlayan Kai Yuan Za Bao adlı saray genelgesi de mandarinlerin başarıları konusunda haberlere yer verdiği için bu yönüyle bir gazete sayılabilir. 15. yüzyılda matbaanın keşfi gazete ve dergilerin hızla gelişmesine yol açmıştır. 16. yüzyılda Avrupa'da savaşlara tanıklık etmiş kimselerin birinci elden aktardığı birkaç sayfalık savaş haberleri yayımlandıktan sonra süreli yayımlanan ilk gazeteler ise 17. yüzyılın başlarında Almanya'nın bazı kentlerinde ve Belçika'nın Antwerpen şehrinde basılmıştır.
Johann Carolus?un 1605 yılında yayınladığı aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historie adlı gazetesi kağıt üzerine basılan ilk gazete kabul edilmektedir. İlk İngilizce gazete 1622 yılında İngiltere'de yayımlanan Nathaniel Butter'dır. 1828'de Mısır'da Vekayi-i Mısriyye yayınlanmaya başlamıştı. Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından Türkçe ve Arapça olarak bastırılan bu yayın organı Mısır'ın Osmanlı Devleti'ne karşı etkin bir propaganda aracı olarak meydana çıkmıştı. Sultan II. Mahmut ve Bab-ı Âli, yürütmekte oldukları merkeziyetçi reformlar çerçevesinde devlet idaresinin sesini daha etkin olarak duyurabilmek amacıyla resmî bir gazetenin yayınlanmasını gerekli bulmaktaydılar. Bu amaçla, daha önceden İzmir'de yerel Fransızca gazete yayınlamış olan Alexandre Blacque ile anlaşmak suretiyle resmî bir gazete çıkarma kararı alındı. 11 Kasım 1831'de Takvim-i Vekayi yayın hayatına girdi. Sanayi devrimi ile gelişmiş matbaa makinelerinin icat edilmesi gazetelerin tiraj ve maliyetlerini olumlu ölçüde etkileyerek gazete okuma alışkanlığının yaygınlaşmasına neden olmuştur. Londra'da yayımlanan The Times gazetesi, 1814 yılında yeni matbaa aletlerini edinince dakika da 1.100 baskı yapabilecek kapasiteye ulaşmıştır

HABER
Haber, güncel ve ilginç bir olayın olduğunca nesnel ve gerçeğe uygun bir biçimde sunulmasıdır. Haber metninde her türlü taraflı değerlendirmelerden ve söz oyunlarından uzak durulur. Metin kısa, haber dili de yalındır.
Bu haber tekniği son derece katı kurallara tabidir. Haberi yazan kişinin, sahip olduğu yaratıcılık alanı sınırlıdır. “Okurlarımız için yazıyoruz, hakkında yazı yazdıklarımız için değil” görüşü hâkimdir. Nitekim hatır için gazetecilik yapmak sakıncalıdır. Bir kısa ya da karmaşık haber metninde uyulması gereken kurallar şunlardır:
1.Haber, güncel, yeni olmalı ve kolay iletilebilmelidir
2.Konu ilginç olmalıdır.
3.Konu önemli olmalıdır
4.Haber başlıklarıyla metin uyum içinde olmalıdır.
5.Dil kolay anlaşılmalı, süsten uzak olmalıdır.
6.Haberin doğruluğu mutlaka araştırılmalıdır.
Haber katıksız gerçekleri iletir. Mümkün olduğunca 5N 1K kuralına uymalıdır: Kim? Ne, Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? – Nereden sorusu kaynağa yönelik sorudur.
Örneğin;
27 yaşındaki İstanbul'lu A.K. çarşamba gecesi özel otosuyla Bodrum yakınlarında geçirdiği kaza sonucu hayatını yitirdi. Polisin yaptığı açıklamaya göre, sol virajı çok açıktan almaya çalışırken sağdaki bankete düştüğünde A.K, Türkbükü istikametine doğru yol almaktaydı. Direksiyonu düzelttikten hemen sonra aracı kaymaya başladı ve hızla bir duvara çarptı.
HABERCİLİKLE İLGİLİ TERİMLER

SÜRMANŞET
Bir gazete manşetinin üstüne yerleştirilen özlü ve çarpıcı bir başlıktır.
Genelde günlük ya da haftalık yayımlanan politikadan ekonomiye,spordan magazine pek çok konuda güncel haber içeren, tarafsızlığın makbul olduğu yazılardır.

MANŞET
Gazetelerin ilk sayfalarının üst bölümüne iri harflerle konulan başlıktır.

MUHABİR
Medyada haberci (reporter) denilen muhabir, klasik olarak haber muhabiri ve foto muhabiri olarak ikiye ayrılır. Sadece röportaj ve görüşme yapan röportaj muhabiri popüler kişilerle görüşür, haftada bir yayınlar. Bu tip muhabirlerin yazıları pazar, pazartesi günleri tam sayfa halinde yayınlanır.
Her habere giden genel muhabir dışında muhabirler alanlarına göre ayrılmaya başlamıştır: Polis muhabiri, parlamento muhabiri, magazin muhabiri, eğitim muhabiri, savaş muhabiri, ekonomi muhabiri, sanat muhabiri, spor muhabiri. Televizyon muhabirliği gazete muhabirliğinden sonra gelişmiş, foto muhabiri ve kameraman bu meslekte muhabirle birlikte çalışan temel elemanlar olmuştur.
Muhabirlerin klasik çalışma yöntemi 5N1K ilkesine göredir. Ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim şeklindeki bu temel ilkeler habercilikte esastır. Objektiflik ve tarafsızlık, doğruluk, temiz dil muhabirin ana ilkeleridir. Yalan haber yazan, masa başında haber uyduranlar meslekten ihraç edilir.

AJANS
Haber toplama, yayma işiyle uğraşan kuruluştur. Bir ticari kuruluşu tanıtan, onunla ilgili bilgi aktaran ve bu yolla kazanç sağlayan iş koludur. Bu iş kollarının çalıştığı bürodur.

KÖŞE YAZISI
Bir yazarın, gazete sütunlarında herhangi bir konu üzerinde kişisel anlayış, görüş ve düşüncelerini güzel bir biçemle, hiçbir kanıtlama gereği duymadan anlattığı, sanatsal değeri olan, güncel konuları işleyen, başlıklı ve imzalı kısa düz yazılardır.
Eskiden “fıkra” terimiyle adlandırılan bu yazı türünde yazarın zengin bir bilgi birikiminin olması gerekir. Yazar, güncel konulara değindiği için ilginç bir biçemle yinelemelere düşmeden düşüncelerini yazmalıdır. aziz nesin fıkracı için şu benzetmeyi kullanır: “Kelebek gibi renkli, parlak, göze çarpan bir şeydir ama, yine kelebek gibi yaşamı ancak bir günlüktür.”
Köşe yazısı örneklerine her gazetede rastlamak olasıdır. Bir yazının köşe yazısı olabilmesi için gazetenin belli bir köşesinde, belli bir aralıkla (günlük, haftalık, aylık gibi) aynı başlık altında aynı kişi tarafından yazılması gerekir. Şeytanın Gör Dediği/Çetin Altan, Gözlem/Uğur Mumcu, Onuncu Köy/Bekir coşkun, Teke Tek/Fatih Altaylı, Pencere/İlhan Selçuk gazetelerde rastlanan köşe yazılarının başlık ve yazarlarından sadece birkaçıdır.

TEKZİP
Bir tür yalanlamadır.

ÖRNEK:
S..Gazetesi”nin 01 Ekim 2007 tarihli nüshasının 12. sayfasında yayınlanan ve H. Ö. tarafından kaleme alınan “Kraldan fazla kralcı” başlıklı yazı, haksız, gerçeğe ve hukuka aykırı, S.Gazetesi”nin manevi haklarına ve ticari itibarına saldırı teşkil eden bir yayındır.

ASPARAGAS
Asparagas, gerçek olmayan, masa başında uydurulan, yalan haber, uydurma haber demektir.
Türkçe literatürde “para az gerisi gaz” denilerek üretilmiş ve asparagas adlı derme çatma bir kulübe de yaşayan insanların öyküsünü işleyen bir haberle terimleşmiş ve kısa zamanda bir gazetecilik terimi olarak kullanılmaya başlanmıştır. En fazla magazin haberleri bu işi yapmaktadır.

SANSASYONEL
Beklenmeyen ve insanlarda merak uyandıran, alışılmadık olay düşüncelerdir. Herkesin hiç beklemediği ve ender görünen sürpriz olaylardır. İNTERNETTEN ALINTIDIR…