(6 Temmuz 1925, Lice, Diyarbakır) Türk bilimadamı ve nörocerrah.

Hayatı Türkiye´deki tıp eğitiminin ardından, İsviçre´nin Basel kentine Mastırını yaptı ve aynı yerde nöroşirurji uzmanlığını aldı. 1969’da Krayenbühl, “nöroşirurjide mikroşirurji tekniklerinin rolü” nün altını çizerek cerrahinin her zaman bir sanat olmasını gerektiğini kabul etmekle birlikde gelişmesi ve hayatiyetini devam ettirebilmesi için bilimdeki keşif ve icatlarla birlikde mevcut metodların maksimum uygulanabilirliğine de dayandığını vurguladı. Bu nedenle O, yardımcısı, Gazi Yaşargil’i 1965’de, o zamana kadar sadece periferik sinir cerrahisi ile vasküler cerrahide kullanılagelen mikroşirurjikal teknikleri öğrenmesi için ABD’ye gönderdi.

Yaşargil, serebral arterlerin rekonstrüksiyonu amacıyla mikroteknikleri öğrenmekle kalmadı aynı zamanda da bu teknikleri geliştirdi. 1960’da Jacobson ilk kez 2 mm’lik arteriyel anoztomozda yüksek açıklık oranlarının olabileceğini göstermişti. Yaşargil, modern aletlerle, Jacobson'un tekniklerini, konvansiyonel ekstrakranial vasküler işlemler için uygun aday olamayan tıkayıcı serebrovasküler hastalıklı hastalara uygulayabilmek amacıyla hayvan modellerinde bir yöntem üzerinde çalışmaya başladı.

Yeni yöntem ilk kez bir hastaya 1967 yılı Ekim ayında, beynin yüzeyinde orta serebral artere ait bir kortikal damarı superior temporal artere mikroşirurji teknikleri ile anoztomoz edilmesi suretiyle uygulandı. Kolleteral sirkülasyonu arttırmak amacıyla superior temporal arterin ya da oksipital arterin orta serebral arterin bir dalına mikrovasküler anoztomozu olarak bilinen Yasargil-Donaghy ameliyatı bugün artık yaygın bir şekilde kabul edilmektedir.

Yaşargil gelişmekte olan ekstrakranial-intrakranial anastomozları kapsayan rekonstruktif nörovasküler işlemleri içeren mikronöroşirurji alanını gözlemledi. Daha sonra vasküler lezyonlar, anevrizmalar, arteriovenöz malformasyonlar, beyin tumörleri, ve nöroşirurjinin geri kalan sahalarında çalışmalar yaptı. Leonard I. Malis tarafından bipolar koagülasyonun bulunup geliştirilmesi, “counterbalanced” destekli cerrahi mikroskopun kullanılmaya başlanması ve Yaşargil tarafından pek çok mikrocerrahi aletin tasarımlanması ya da yeniden tasarımın yapılması sonucu mikrocerrahi nöroşirurjide yaygın bir şekilde uygulanmaya başlanmıştır. Bu katkılarından dolayı Yasargil, Amsterdam’da 1997’de XI. Uluslararası Nöroşirurji Kongresi esnasında “The World Federation of Neurosurgical Societies”in onur madalyasını almıştır.

1969’a kadar Zürih’te , temporal lobe epilepsisinde (TLE) temporal lobun 2/3 anterior kısmı rezeke edilirdi. Hastaya pnömoensefalografi, ventrikülografi, karotid arteriografi ve intraoperatif electrokortikografi (ECoG) yapılırdı. 1970’lerden itibaren, SEEG (Talairach'in stereoelektroensefalografi) rutin olarak kullanılmaya başlandı. 1973’de, TLEde, özellikle temporal lobun mediobazal yapılarından kaynaklanan nöbetlerde mikrocerrahi teknik kullanılarak selektif amigdalo-parahippocampektomi yapılıp yapılamayacağı sorusu gündeme geldi. Mamafi Misericórdia of Rio de Janeiro’da Santa Casa’dan, Paulo Niemeyer, Bethesda, Maryland’de, 1958’de 2. Uluslararası Kollogyum’da 19 hastalık bir deneyimi sundu.

Niemeyer, transventriküler yaklaşımla temporal lobun mediobazal yapılarını çıkarmıştı. Bu “transventricular amigdalo-hippokampektomi” olarak isimlendirildi. Bir sure sonra Yasargil, temporal lobun mediobasal yapılarında yerleşmiş tumör ve vasküler malformasyonların mikroşirurjikal yöntemlerle çıkarılması ile uğraşırken, lobektomi yapmaya gereksinim duymadan çıkarabileceğini keşfetti. Yaşargil yine mediobazal temporal lezyonların fokal rezeksiyonunda, amyidala ve parahippokampal girusun da rezeke edilmesiyle birlike, epilepsinin düzeldiğini farketti. Böylece Yaşargil epilepsi cerrahisine de büyük katkılar sağlamış oldu.

Nöroşirurjide mikroşirurjikal yaklaşımlar gereksiz görülür ve pratik bulunmazdı. Yenilikçi, yaratıcı, öğretmen ve bir otör olarak hayatını nöroşirurjiye atayan bir insan olan M. Gazi Yasargil ve yarattığı teknikleri bugün nöroşirurjinin minimum standartları olmuştur. Yüzen mikroskobu (the floating microscope ), Leyla ekartörü (self-retaining adjustable retractor) ve ergonomik anevrizma klipleri, bu sahada bir devrim yaratmıştır. 1999’da Beyin Cerrahlarını Kongre Dergisi (The Official Journal of the Congress of Neurological Surgeons) “Neurosurgery” Dr. Yasargil’i “Nöroşirüji´de Asrın İnsanı” (Man of the Century in Neurosurgery) şeçmiştir.

İsviçre Basel Üniversitesinden başlayan eğitimi ve Zürih Üniversite Hastanesi’nde bölüm başkanı olarak 20 yılı aşkın çalışmayı takiben bugün Arkansas Üniversitesi Tıp Fakültesindeki halihazırdaki pozisyonuna kadar Dr. Yaşargil'in nöroşirurjiye katkıları dramatik olarak uygulanan her işlemi değiştirmiştir.

Ünvanları
Fahri Doktora [değiştir]1990 İbni Sina Hastanesi Ankara, Türkiye
1991 Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İstanbul, Türkiye
1999 University of Lima, Peru
2000 Hacettepe Üniversitesi Ankara, Türkiye
2001 Capital University of Medical Sciences Beijing and Xian, Çin
2002 Friedrich-Schiller University of Jena, Almanya

Fahri Üyelik 1976 Academia Brasileira de Neurocirurgia, Brezilya
1977 Society of Neurological Surgeons, ABD
1979 American Heart Association, Dallas, Teksas, ABD (Honorary Fellow)
1981 Canadian Neurosurgical Society, Kanada
1986 Congress of Neurological Surgeons
1987 Japan Neurosurgical Society, Japonya
1989 American Association of Neurological Surgeons, Harvey Cushing Society, ABD
1989 Swiss Society of Neuroradiology, İsviçre
1990 Royal Society of Medicine, London, Section of Neurology
1990 Türk Nöroşirüji Derneği
1990 International Skull Base Society
1993 Swiss Neurosurgical Society
1994 Argentine Neurosurgical Society
1998 American Society of Neuroradiology
1998 Türkiye Bilimler Akademisi
1999 Peruvian Neurosurgical Society
2000 Italian Neurosurgical Society
2002 Hong Kong Neurosurgical Society
2003 Rocky Mountain Neurosurgical Society, USA
2003 Mexican Society of Neurological Surgery

Ödülleri 1957 Vogt-Award of the Swiss Ophthalmological Society
1968 Robert-Bing-Prize of Swiss Academy of Medical Sciences
1976 Marcel-Benoit-Prize of Swiss Federation
1980 “Neurosurgeon of the Year”
1981 Pioneer Microsurgeon Award of the International Microsurgical Society, Sidney, Astralia
1988 Medal of Honor of Universita di Napoli e della Compagna Naples, Italy
1992 Medical Award of the Republic of Turkey
1997 Gold Medal of the World Federation of Neurosurgical Societies
1998 Distinguished Faculty Scholar, University of Arkansas for Medical Sciences
1998 Honored as “Neurosurgeon of the Century” by the Brazilian Neurosurgical Society
1999 European Association of Neurological Surgeons Medal of Honor
1999 Honored as "Neurosurgery’s Man of the Century 1950-1999" by the journal Nurosurgery at the Congress of Neurological Surgeons Annual Meeting
2000 Fedor Krause Medal, German Neurosurgical Society
2000 Honorary Fellowship of the American College of Surgeons
2000 Türkiye Cumhuriyeti Üstün Hizmet Madalyası
2000 Award of the Turkish Academy of Sciences
2002 International Francesco Durante Award, Italy
2002 Milli Egemenlik Onur Ödülü
2002 TBMM Onur Ödülü