Milas’ın geleneksel düğünleri eskiden 3 gün 3 gece sürerdi. Düğünler ön düğün ve ters düğün olmak üzere haftada değişik günlerde başlardı. Yaşam koşullarının ağırlaşması üzerine bu geleneksel düğünler terk edildi ve şimdi hem kız hem oğlan düğünü bir günde yapılır oldu. Düğün öncesinde kız isteme ve nişan törenleri olur. Düğünler Salı ve Cuma günleri başlar. Salı günü başlayan düğünlere ?ön düğün?, cuma günü başlayan düğünlere ?ters düğün? denir.
Biz yine de geleneksel düğün törenlerimizin öyküsünü burada anlatalım ve geçmiş toplumsal yaşantımızı bir kez daha anımsayalım…
Kız İsteme: Evlenecek iki kişi birbiriyle anlaşmışsa, oğlan tarafı kızı istemek için kız evine gider veya evlenilecek kız uzaktan beğenilmişse, buna görücü usulü deniyor, yine oğlan tarafı kız evine giderek kızı anne-babasından ister. Kız evine giden ?dünürcüler?, kızı, ?Allahın emri, peygamberin kavli? ile isterler. Kız evi karar vermek ve düşünmek için bir-kaç gün süre ister. Önceden anlaşılmışsa, kızı verme işi, ?Eh, iki genç birbirlerini beğenmişler, evlenmeye karar vermişler, bize de vermek düşer? diyerek kızı verdiklerini söylerler.
Söz Kesme: Nişandan önce iki gencin evliliklerine karar verildiğinin bir ifadesi olarak gençlere söz yüzüğü takılır. Söz yüzüğü bir bakıma, ?her iki tarafın ailesi olarak bizler bu iki gencin evlenmesine karar verdik? anlamında takılır ve bu şekilde evlilik süreci başlatılmış olur.
Nişan: Nişan için gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra kararlaştırılan günde, çalgılı veya çalgısız hısım-akraba ile nişan vermeye gidilir. Mevlit okutularak da nişan verilir. Kıza nişan yüzüğü ile altın ve bilezikler takılır. Kızın akrabalarına hediyeler verilir. Bu arada çeşitli eğlenceler düzenlenir. Konuklara; şerbet, pasta, lokum ve kolonya ikram edilir. Bir hafta sonra kız evi oğlan evine yüzük takmaya gider. Oğlanın yakın akrabalarından biri oğlana yüzüğü takar.
İlk önceleri böyle ayrı ayrı yapılan nişan törenleri daha sonraki yıllarda tek seferde yapılmaya başlanıldı. Nişan genelde iki aile arasında yapılır. Bunu, bazen balo şeklinde yapanlar da olurdu. Nişan törenleri kız evinde olurdu. Oğlana ve kıza nişan yüzükleri bir aile büyüğü veya orada bulunan hatırı sayılır bir kişi tarafından takılırdı. Nişanda bulunanlar, durumlarına göre takı takarlar. Misafirlere ikramda bulunulur.
Nişanlılık devresi kısa sürdüğü gibi, bir-kaç yıl veya daha fazla sürdüğü de olurdu. Bu arada oğlan evi, bayramlarda kız evine çeşitli hediyeler gönderir.
Alışveriş: Düğünden 15-20 gün önce pusat(giyim-kuşam eşyaları) almak üzere gelin adayıyla birlikte çarşıya inerler. Kız evinin ve oğlan evinin ihtiyaçları alınır. Alınan eşyaların parası oğlan evi tarafından ödenir. Bu arada kızın akrabalarına çeşitli hediyeler alınır. Evlenmek için gerekli resmi işlemler tamamlanır.
Okuntu Dağıtılması: Düğünden bir hafta önce, ?okuntu? dağıtılır. ?Okuntu? bir çeşit davetiye yerine geçer. Düğün sahipleri; ?okuntu? olarak; kumaş, mendil, havlu, su bardağı, fincan gibi hediyeler dağıtırlar. Bunun yanında adam da kayırma da olur. Akraba olursa kimine gömlek, kimine ayakkabı alınır. ?Okuntu?lar, düğüne davet anlamına gelir.
Düğün: Salı günü başlar, cuma günü sona erer. Buna ?ön düğün? denir. Cuma günü başlayıp pazartesi biten düğüne de ?ters düğün? denir.
a)Birinci Gün: Birinci gün oğlan evine bayrak dikilir. Oğlan çalgıları(davul-zurna) gelir. Gece boyunca çeşitli eğlenceler düzenlenir.
b)İkinci Gün: Oğlan evi kız evine davullarla kına götürür. Bundan dolayı bugüne ?kına verme? ya da ?yük verme? denir. Keşkeklik buğday hazırlanır. Oğlan evi tarafından, kız evine, kına yakma töreni sırasındaki eğlencede kullanılacak olan malzemeler(çıra, un, sadeyağ, tuz, keşkek, bulgur, kuzu…) gönderilir.
Kız çalgıları, kadın havalarını çalar. İnce sazlar dediğimiz kız çalgıları; cümbüş, keman, klarnet ve darbukadan oluşur. Kadın oyunlarında; genellikle Sürmelim, Karyolamın Demiri, Deniz üstü köpürür, Eyyüb?üm, Keklik, Muğla zeybeği ve Kerimoğlu zeybeği oynanır. Gelin gelir ve ortadaki bir sandalyeye oturtulur. Başının üstüne bir tepsi(sini) tutulur. Sini üstünde şeker paralanır. Buna ?şeker paralama? denir. Gelinin kına yakılan elinin avucunun içine metal para konur. Gelinin eline kına yakılırken kına havası söylenir. Oyuncular, düğün ve kına gecelerinde, düğünü idare eden yenge veya gelinin en yakın akrabaları tarafından kolundan tutularak oyuna kaldırılır. Oyuna kaldırılırken nazlananlar olur ama yenge onu zorla oyuna kaldırır, kolundan tutar meydanın içine doğru asılır… Yengelere karşı gelmek, olmaz…
?Kına Havası?nın sözleri(dizeleri) şu şekildedir:
Getirin, geline kına yakalım
Yetmezse azca katalım
Gelinin sözünü tutalım
A gelin, a gardeş, kınan kutlu olsun
Vardığın yerde dilin datlı olsun
*
Ben balı, pekmez sanırdım
Çanaktan akmaz sanırdım
Anadan babadan ayrılan kızı
El yüzüne bakmaz sanırdım
A gelin, a güzel, kınan kutlu olsun
Güveyin yanında sözün tatlı olsun
*
Al ata binesi gelmiş
Yorulmuş inesi gelmiş
Yavuklusunu göresi gelmiş
Gelinim, gadınım, kınan kutlu olsun
Vardığın yerde sözün datlı olsun
*
Yengeler yakar kınayı
Halalar verir parayı
Aşk olsun, veren anaya
Gelinim güzelim kınan kutlu olsun
Vardığın yerde sözün datlı olsun
*
Çam budağı eğip gelir
Kız oğlana dönüp gelir
Al duvağı sürükledikçe
Güveyi atla koşup gelir
A gelin, a güzel, kınan kutlu olsun
Güveyin yanında sözün datlı olsun
*
Hani bunun kaynanası
Kireç ocağında yanıp galası
Kutlu olsun gelinin gınası
A gelin, a güzel, kınan kutlu olsun
Vardığın yerde dilin datlı olsun

c)Üçüncü Gün: Gelin alma günüdür. Gelin alayı, davul ve zurnalarla gelin almaya gider. Kız hazırlanıncaya kadar, çeyiz oğlan evine götürülür. Sonra gelin ata veya taksiye bindirilir. Kıbleye dönülerek dua edilir. Oğlan evine gelindiğinde, davul zurnalar susar. Gelin ata binerken ve inerken başına şeker, para vs. atılır. Gelin kapıdan girerken eşiğine yağ sürülür. Sonra da dini nikâh yapılır.
d)Gerdek: Damat akşam namazını kıldıktan sonra, ?sadıçları?yla eve gelir, geline bir hediye vererek duvağını açar.
e) Duvak: Gerdek ertesi güne duvak denir. Gelin süslenerek yanında bir kız arkadaşıyla gelenleri karşılar ve ellerini öper. Gelenler, bu arada eğlenir ve gelinin çeyizine bakarlar. Duvak töreninde gelinin başına kırmızı bir ipek örtülür, elti ya da oğlanın yengeleri iki oklava ile örtünün iki ucunu sararak toparlar, davetli kızların başlarının üzerinden geçirirler. Bunun anlamı, kısmetlerinin çıkması ve bakire olarak evlenmenin de onlara nasip/kısmet olmasıdır.
f) Gelin Gezmesi: Gelin, yakınlarınca alınıp eşe dosta ziyarete götürülür. Buna ?gelin gezmesi? denir. Bu arada, sadıca ve akrabalara, içinde çeşitli hediyeler bulunan bohçalar verilir ve böylece düğün sona ermiş olur.
g) Düğün Yemekleri: Düğünlerde, misafirlere yöresel yemekler verilir. Bu yemek çeşitleri genelde her düğün için aynıdır. Bazı düğünlerde, düğün sahibinin varsıllığına göre bu çeşitlerde artma olabilir. Standart düğün yemekleri şunlardır: Keşkek, kuru fasulye, ekşili köfte, etli pilav, et yahni, et kavurma, salata, helva veya tulumba tatlısı. Oğlan düğünlerinde, içki de verilir.