Erden Kıral (1942 – …)

1942, Gölcük doğumlu. Güzel Sanatlar Akademisi'nde seramik eğitimi gördü. Film eleştirmenliği, yayıncılık yaptı. Reklam filmleri, kısa ve uzun metraj filmler yönetti. 1983 yılında Berlin'de yaşamaya başladı. TRT için Mavi Sürgün isimli filmi yönetti. Bu film Almanya – Türkiye ortak yapımıydı. Sinema ile ilgili çalışmalarını halen Berlin ve Türkiye'de sürdürmektedir. Berlin Güzel Sanatlar Akademisi ve Almanya Film ve TV Rejisörleri Birliği üyesidir.
Erden Kıral, uluslararası alanda elde ettiği başarıların da etkisiyle filmlerinde sınırlanmış özellikler yerine yerelden evrensele ulaşmaya çaba harcadı. “Bereketli Topraklar Üzerinde” ve “Hakkari'de Bir Mevsim” adlı filmlerde olduğu gibi Kıral'ın başarısı, birçok uluslararası etkinlikte tescillendi.
Erden Kıral, 1942'de Kocaeli'nin Gölcük İlçesi'nde doğdu. İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Seramik Bölümü'nde eğitim gören Kıral, Osman Seden, Yılmaz Güney, Bilge Olgaç ve Mehmet Dinler gibi yönetmenlere asistanlık yaptı. Bir süre reklam filmleri çeken Kıral, “Kumcu Ali Yaşar” ve “Unutulmuşlar” gibi iki kısa film yönetti. Kıral, Fransa'ya giderek oradaki Fas'lı işçilerin yaşamlarını yansıtan bir belgesel film çekti. “Yedinci Sanat” ve “Çağdaş Sinema” dergilerinde yazılar yazan Kıral, “Gerçek Sinema” ve “Güney” dergilerinde yöneticilik yaptı.
Kıral, 1978'de Yaşar Kemal'in “Teneke” adlı yapıtından hareket ederek ilk uzun metrajlı filmi “Kanal”ı yönetti. 1979'da da Orhan Kemal'in aynı adlı romanından uyarladığı “Bereketli Topraklar Üzerinde” adlı filmi çeken Kıral bu yapıtla, uluslararası alanda birçok etkinliğe katıldı. “Bereketli Topraklar Üzerinde”, 1981'de Strasbourg Film Şenliği Büyük Ödülü'nü kazanırken, Kıral da aynı yıl Antalya Film Festivali'nde “En İyi Yönetmen” ödülüne layık görüldü.
Kıral, 1982'de Ferit Edgü'nün “O” adlı romanından esinlenerek “Hakkari'de Bir Mevsim” adlı filmi beyazperdeye aktardı. Film ayrıca, Berlin Film Şenliği'nde Gümüş Ayı, Uluslararası Sinema Eleştirmenleri Federasyonu, Uluslararası Sanat ve Deneme Sinemaları Birliği ve Interfilm ödülünü kazandı. “Hakkari'de Bir Mevsim”, Korsika'da yapılan II. Akdeniz Kültürleri Şenliği'nde “En İyi Film” seçildi.
1983'te Berlin'e yerleşen Kıral, ertesi yıl “Ayna” adlı filmi çekti. Osman Şahin'in “Beyaz Öküz” adlı öyküsünden esinlenerek beyazperdeye aktarılan “Ayna”, Korsika'nın Bastia kentinde yapılan III. Akdeniz Kültürleri Film Şenliği'nde Basın-Eleştiri Ödülü, Uluslararası Sinema Günleri Altın Lale Yarışması'nda mansiyon ve Portekiz'de Figueria da Foz Film Şenliği'nde büyük ödülü kazandı.
1984'te Berlin Sanat Akademisi üyeliğine seçilen Kıral, 1987'de Ömer Polat'ın senaryosunu yazdığı “Dilan” adlı filmi sesli olarak çekti. Sanatçı, Cannes Film Şenliği'ne katılan “Dilan” adlı filmden sonra 1988'de “Av Zamanı”nı yönetti. Film, Berlin Sinema Şenliği'nde Türkiye'yi temsil etti. Kıral, 1992'de “Mavi Sürgün” adlı filmi yönetti. Sanatçının bu çalışması Antalya Film Festivali'nde “En İyi Film” seçildi.

YÖNETMEN FİLMOGRAFİSİ
Kanal – 1978
Bereketli Topraklar Üzerinde – 1979
Hakkari'de Bir Mevsim – 1982
Ayna – 1984
Dilan – 1986
Av Zamanı – 1987
Mavi Sürgün – 1993 (TV Filmi) (TRT)
Aşk Üzerine Söylenmemiş Herşey – 1995
Avcı – 1998
Baba Evi – 1999 (TV Filmi)
Baba – 1999 (TV Filmi)
Babam ve Biz – 2001 (TV Filmi)
Vicdan – 2008

YÖNETMENLİĞİNİ YAPTIĞI BELGESEL FİLMLER
Haliç: Altınboynuz – 2010
30. İstanbul Uluslararası Film Festivali, Gösterim. 2011

YÖNETMENLİĞİNİ YAPTIĞI KISA FİLMLER
Unutulmuşlar – 2000
Kumcu Ali Yaşar – 1968

YAPIMCI FİLMOGRAFİSİ
Kanal – 1978
Bereketli Topraklar Üzerinde – 1979
Mavi Sürgün – 1993
Avcı – 1998

SENARİST FİLMOGRAFİSİ
Bereketli Topraklar Üzerinde – 1979
Ayna – 1984
Dilan – 1986
Mavi Sürgün – 1993
Aşk Üzerine Söylenmemiş Herşey – 1995
Baba – 1999 (TV Filmi)

ÖDÜLLERİ
Av Zamanı – 2. Ankara Film Festivali, En İyi Film Ödülü. – 1989
Av Zamanı – 2. Ankara Film Festivali, En Yönetmen Ödülü. – 1989
Bereketli Topraklar Üzerinde – 18. Antalya Film Şenliği, En İyi Yönetmen. – 1981
Mavi Sürgün – 30. Antalya Film Şenliği, En İyi Yönetmen. – 1993
Av Zamanı – 2. Ankara Film Şenliği, En İyi Yönetmen. – 1989

Kaynak
Türk Sineması Veri Tabanı
Internet Movie Database