Öğrenmenin üç tipi vardır:
Öğrenmenin birden daha çok çeşidi vardır. Benjamin Bloom tarafından izin verilen bir üniversiteler komitesi eğitim aktivitelerinin üç alanı olduğunu tespit ettiler:
Bilişsel: Zihinsel Beceriler (Bilgi).
Duygusal Alan: Etkili, Hislerde veya duygusal alanlarda gelişme (Tavır).
Psikomotor: Elle veya fiziksel beceriler.
A) BİLİŞSEL ALAN
Bilişsel alan bilgi ve zihinsel becerilerin gelişimini içerir. Bu zihinsel yeteneklerin ve becerilerin gelişiminde hizmet eden özel gerçekler, usule ilişkin özellikleri ve kavramları içerir. Aşağıda basit davranıştan karmaşık davranışa doğru sıralanan altı ana kategoriyi içerir. Bu kategoriler zorlukların dereceleri gibi düşünülebilir. Yani ilk olan ondan sonra gelecek olandan önce edinilmeli.
1) Bilgi: Data ya da bilgiyi geri çağırma.
Örnekler: Bir kuralı nakletmek. Müşteriye ücreti hafızadan aktarmak. Güvenlik kurallarını bilmek.
Anahtar kelimeler: tanımlamak, nitelendirmek, tespit etmek, bilmek, etiketlemek, listelemek, eşleştirmek, adlandırmak, çerçeve çizmek, geri çağırmak, seçmek, ifade etmek.
2) Kavrama: Anlamı anlama, çevirme, ilave etme, öğretim ve problemlerin yorumu. Birinin kendi kelimeleri ile bir problemi ifade etmesi.
Örnekler: Test yazmanın prensiplerini tekrar yazar. Birinin karmaşık bir konuyu sunmak için gerekli adımları kendi kelimeleri ile ifade eder. Bir eşitliği bir bilgisayar sayfasına çevirir.
Anahtar kelimeler: Kavramak, çevirmek, savunmak, ayırmak, tahmin etmek, açıklamak, genişletmek, genellemek, örnek vermek, çıkarım yapmak, tahmin etmek, tekrar yazmak, özetlemek, çevirmek.
3) Uygulama: Bir kavramı yeni bir durumda uygulamak ya da bir soyutlamanın kendiliğinden kullanımı. Sınıfta öğrenilenleri iş ortamındaki yeni durumlara uygular.
Örnekler: Bir işçinin tatil zamanını hesaplamak için bir kılavuz kullanması. Yazılı bir testin güvenilirliğini değerlendirmek için istatistik kurallarını uygular.
Anahtar kelimeler: Uygular, değiştirir, hesaplar, inşa eder, sergiler, keşfeder, değiştirir, tahmin eder, hazırlar, üretir, ilişkilendirir, gösterir, çözer, kullanır, işler.
4) Analiz: Orijinal yapılarının anlaşılabilmesi için materyal veya kavramları onların bileşenlerinin parçalarına ayırmak. Hakikat ve çıkarımları ayırt eder.
Örnekler: Mantıklı çıkarımlar kullanarak bir parça dokümanın sorununu çözmek. Sonuçlandırmada mantık hatalarını tanır. Bir bölümden bilgi toplar ve alıştırma için istenen ödevleri seçer.
Anahtar kelimeler: Analiz eder, parçalara ayırır, karşılaştırır, zıddını gösterir, tekrar inşa eder, ayırır, örneklendirir, çıkarır, özdeşleştirir, örneklendirir, çerçeve çizer, ilişkilendirir, seçer, ayırır.
5) Sentez: Çeşitli elemanlardan bir model veya yapı inşa eder. Yeni bir anlam ve yapı vurgusuyla bir bütün meydana getirmek için parçaları bir araya getirmek.
Örnekler: Bir grup işlemler yazar. Özel bir ödev sunmak için bir makine dizayn eder. Bir problemi çözmek için birkaç kaynaktan alınan alıştırmaları birleştirir. Sonuçları geliştirmek için işler ve gözden geçirir.
Anahtar kelimeler: Sınıflandırır, bir araya getirir, derler, oluşturur, yaratır, tasarlar, açıklar, geneller, değiştirir, organize eder, planlar, yeniden düzenler, yeniden inşa eder, ilişkilendirir, yeniden organize eder, gözden geçirir, tekrar yazar, özetler, söyler, yazar.
6) Değerlendirme: Fikirler veya materyallerin değeri hakkında yargılamalar yapmak.
Örnekler: En etkili çözümü seçmek. En nitelikli adayı işe almak. Yeni bir bütçeyi açıklamak ve ispat etmek.
Anahtar kelimeler: Değer biçer, karşılaştırır, sonuçlandırır, zıtlaştırır, eleştirir, savunur, tanımlar, ayırır, değerlendirir, açıklar, ilişkilendirir, özetler, destekler, çevirir, ispat eder.
B) DUYGUSAL ALAN
Bu alan; hisler, değerler, tavırlar, motivasyon, heyecanlar, memnuniyet gibi duygusal olarak değindiğimiz halleri içerir. Basitten karmaşığa beş büyük sınıflama yapılmıştır:
1) Alma Olgusu: Farkındalık, duymaya isteklilik, seçici dikkat.
Örnekler: Saygıyla diğerlerini dinlemek. Yeni tanışılan insanların adını hatırlamak için dinlemek.
Anahtar Kelimeler: Sorar, seçer, tanımlar, takip eder, verir, tutar, isimlendirir, işaret eder, cevaplar, kullanır, yerleştirir, oturtur.
2) Olguya Cevap Vermek: Öğrenenler tarafından aktif katılım. Özel bir olaya tepkide bulunma veya bu olayda bulunma. Sonuçları öğrenmek, cevaplamada itaat, isteklilik, memnuniyeti vurgulayabilir.
Örnekler: Sınıf tartışmalarına katılır. Sunum yapar. İdealleri, kavramları, modelleri tamamen anlamak için sorgular. Güvenlik kurallarını bilir ve uygular.
Anahtar kelimeler: Cevaplar, yardım eder, amaçlar, itaat eder, uyar, uydurur, tartışır, etiketler, sunar, yapar, okur, rapor eder, seçer, yazar, söyler, karşılar.
3) Değerlendirme: Bir kişinin değeri, belirli bir nesne, olay, ya da davranışa bağlıdır. Bu basit kabullerden karmaşık sorumluluklara doğru sıralanır. Değerlendirme özelleştirilmiş bir takım değerlerin özümsenmesine dayalıdır.
Örnekler: Demokratik süreçte inancı kanıtlar. Bireysel ve kültürel farklılıklara hassastır. Problemleri çözme yeteneğini gösterir. Sosyal gelişim için bir plan önerir ve sorumluluk boyunca takip eder. Birinin güçlü bir şekilde hissettiği sorunlar hakkında yönetimi bilgilendirir.
Anahtar Kelimeler: Tamamlar, gösterir, ayırır, açıklar, takip eder, biçimlendirir, başlatır, davet eder, katılır, yargılar, önerir, okur, rapor eder, seçer, paylaşır, çalışır, iş yapar.
4) Organizasyon: Farklı değerleri karşılaştırarak, onlar arasındaki çatışmaları çözerek ve yeni tek bir değer sistemi yaratarak, değerleri öncelikler şeklinde organize eder. Vurgu, değerleri karşılaştırma, ilişkilendirme ve sentezlemedir.
Örnekler: Hürriyetle sorumlu davranış arasındaki dengeye olan ihtiyacı tanır. Birinin davranışı için sorumluluğu kabul eder. Problem çözmede sistematik planlamanın rolünü açıklar. Profesyonel etik standartları kabul eder. Yetenek, ilgi ve inançlarla harmanlanmış bir hayat planı yaratır. Organizasyon, aile ve kendinin ihtiyacını karşılamak için zamanı öncelik sırasına göre planlar.
Anahtar Kelimeler: Yapıştırır, değiştirir, düzenler, birleştirir, karşılaştırır, tamamlar, savunur, açıklar, kesin ve açık olarak belirtir, geneller, ne olduğunu tespit eder, bütünler, sıralar, organize eder, hazırlar, ilişkilendirir, sentezler.
5) Karakterize Etme: Davranışlarını kontrol eden değer sistemine sahiptir. Davranış, tutarlı, yaygın, tahmin edilebilir, ve daha önemli bir şekilde örneğinin özelliğidir. Öğretimsel nesneler öğrencinin genel uyum özellikleri (kişisel, sosyal, duygusal) ile ilgilidir.
Örnekler: Bağımsız çalışırken kendine güven gösterir. Grup aktivitelerinde birlikte çalışır. Problem çözmede nesnel bir yaklaşım kullanır. Yeni kanıtın ışığında davranışı değiştirir, yargıları gözden geçirir. İnsanları nasıl olduklarına göre değil, ne olduklarına göre değer verir.
Anahtar Kelimeler: Hareket eder, ayrım yapar, etkiler, dinler, değiştirir, sunar, alıştırma yapar, önerir, soru sorar, gözden geçirir, sunar, çözer, çeşitlendirir.
C) PSİKOMOTOR ALAN
1) Algı: Motor aktivitelere rehberlik etmek için duyusal ipuçlarını kullanma yeteneği. Çevirmek için duyusal uyarmadan ipucu seçimine doğru sıralanır.
Örnekler: Sözel olmayan iletişim ipuçlarını ortaya çıkarır. Bir topu attığında nereye çıkacağını tahmin eder ve onu yakalamak için doğru yere hareket eder. Yemeği tadarak ve koklayarak fırının ısısını doğru sıcaklığı bulmak için ayarlar.
Anahtar Kelimeler: Seçer, tanımlar, ortaya çıkarır, ayırt eder, ayırır, tespit eder, yalıtır, ilişkilendirir, seçer.
2) Yerleştirmek: Hareket etmeye hazırlık. Zihinsel, fiziksel, duygusal hazırlıkları içerir. Bu üç hazırlık bir kişinin farklı durumlara cevabını önceden tahmin eden düzenlerdir.
Örnekler: Üretme sürecindeki basamakların bir sırası üzerine hareket eder ve bilir. Birinin yeteneklerini ve sınırlılıklarını tanır. Yeni bir süreç (motivasyon) öğrenmeye istek gösterir.
NOT: Psikomotorun bu alt bölümü, duygusal alanın bir alt bölümü olan ?Olguya Cevap Verme ile yakından ilişkilidir.
Anahtar Kelimeler: Başlar, sergiler, hareket eder, tepki verir, gösterir, ifade eder, ilerler, gönüllü olur.
3) Güdümlü Yanıt: Taklit, deneme ve hatayı içeren karmaşık becerileri öğrenmede başlangıç safhalarıdır. Performansın yeterliliği, pratik yaparak kazanılır.
Örnekler: Bir matematiksel eşitliği gösterildiği gibi sunar. Bir modeli oluşturmak için yönergeleri takip eder.
Anahtar Kelimeler: Kopyalar, takip eder, tepki verir, cevaplar, üretir, izler.
4) Mekanizma: Bir karmaşık beceriyi öğrenmede ara safhadır. Öğrenilmiş cevaplar alışılmış olur ve hareketler güven ve ustalıkla sunulabilir.
Örnekler: Kişisel bilgisayar kullanma, akan musluğu tamir etme, araba kullanma.
Anahtar Kelimeler: Biriktirir, ayarlar, kurar, söker, gösterir, bağlar, düzeltir, öğütür, ısıtır, işler, ölçer, karıştırır, organize eder, taslak yapar.
5) Karmaşık Açık Cevap: Karmaşık hareket özelliklerini içeren motor hareketlerin yetenekli performansıdır. Ustalık, çabuk, doğru, ve yüksek bir şekilde koordine edilmiş, minimum enerji isteyen bir performans ile işaret edilir. Bu kategori tereddütsüz sunum ve otomatik performans içerir.
Örnekler: Dar, paralel park yerine arabayla manevra yapar. Bir bilgisayarı çabuk ve doğru bir şekilde çalıştırır. Piyano çalarken yetenek sergiler.
Anahtar Kelimeler: Birleştirir, inşa eder, ayarlar, kurar, söker, sergiler, bağlar, düzeltir, öğütür, ısıtır, işler, ölçer, karıştırır, organize eder, taslak yapar.
6) İcat Etme: Belirli bir durum veya özel bir problemi çözmek için yeni hareket modelleri yaratma. Çıktıları öğrenme, yüksek bir şekilde gelişmiş becerilere dayalı olarak yaratıcılığı vurgular.
Örnekler: Yeni bir teori kurar, yeni ve kapsamlı eğitim/staj/antreman programı geliştirir, yeni bir jimnastik kaide/iş programı yaratır.
Anahtar Kelimeler: Düzenler, yapar, birleştirir, oluşturur, kurar, yaratır, dizayn eder, başlatır, meydana getirir.
(İngilizceden çeviridir.)
KAYNAKÇA
Blooms Taxonomy, Retrieved from www.nova.edu/hpdtesting/ctl/forms/bloomstaxonomy.pdf
Ainsworth M. Establishment of Internal Medicine Clerkship Objectives to Train the
Generalist Physician. Academic Medicine. 1994 May; 69(5):424-5.
Bloom BS (ed). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational
Goals, Handbook 1: Cognitive Domain. New York: McKay; 1956
Dave, R. H. (1975). Developing and Writing Behavioral Objectives. (R J Armstrong, ed.)
Educational Innovators Press.
Gallagher RE, Smith DU. Formulation of Teaching/Learning Objectives Useful for the
Development and Assessment of Lessons, Courses, and Programs. Journal of Cancer
Education. 1989; 4(4):231-234.
Gronlund N. Stating Objectives for Classroom Instruction. New York: Macmillan; 1978.
Gronlund N. Measurement and Evaluation in Teaching. New York: Macmillan; 1985.
Guilbert JJ. How to Devise Educational Objectives. Medical Education. 1984 May;
18(3): 134-41.
Harrow AJ. A Taxonomy of the Psychomotor Domain: A Guide for Developing Behavioral
Objectives. New York: McKay; 1972.
Kern DE, Thomas PA, Howard DM, Bass EB. Curriculum Development for Medical
Education: A Six Step Approach. Baltimore: Johns Hopkins University Press; 1998.
Krathwohl, DR, Bloom BS, Masia BB. Taxonomy of Educational Objectives: The Classification
of Educational Goals, Handbook 2: Affective Domain. New York: McKay; 1964.
Lawrence S, Simpson D, Rehm J. Determination of Third-Year Student Exposure to and
Participation in Learning Objectives. Academic Medicine. 1998 May; 73(5):582-3.
Liaison Committee on Medical Education. Functions and Structure of a Medical
School: Standards for Accreditation of Medical Education Programs Leading to the
M.D. Degree. Washington, DC and Chicago, IL: The Association of American Medical
Colleges and the American Medical Association; 1994.
Mager R. Preparing Instructional Objectives. Palo Alto, CA: Fearon Publishers; 1962.
Mager R. Preparing Instructional Objectives, 2nd ed. Belmont, CA: Fearon-Pitman Publishers;
1975.
18
Mast TA. Curricular Objectives 1980. Springfield, IL: Southern Illinois School of Medicine;
1980.
Mast TA, Evans GP, Williams RG, Silber DL. Medical Student Use of Objectives in Basic
Science and Clinical Instruction. Journal of Medical Education. 1980 Sep; 55(9):765-72.
McGuire C. A process approach to the construction and analysis of medical examinations.
Journal of Medical Education. 1963; 38:556-63.
Medical School Writing Objectives Group. Learning Objectives for Medical Student
Education ? Guidelines for Medical Schools: Report I of the School Objectives Project.
Academic Medicine. 1999 Jan; 74(1):13-18.
Miller GE. Teaching and Learning in Medical School. Medical Education. 1978; 12:120.
Muller S (chairman). Physicians for the Twenty-First Century: Report of the Project
Panel on the General Professional Education of the Physician and College Preparation
for Medicine. Journal of Medical Education. 1984 Nov; 59(11Pt.2)1-208.
Popham J, Baker E. Systematic Instruction. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall; 1970.
Popham WJ. Probing the Validity of Arguments Against Behavioral Goals. Cited in Kibler
RJ, Barker LL, Miles DT. Behavioral Objectives and Instruction. Boston: Allyn and
Bacon; 1970: 115-24.
Rappleye WC (director). Medical Education: Final Report of the Commission on Medical
Education. New York: Association of American Medical Colleges; 1932.
Simpson E. J. (1972). The Classification of Educational Objectives in the Psychomotor
Domain. Washington, DC: Gryphon House.
Swanson AG, Anderson MB. Educating Medical Students: Assessing Change in Medical
Education ? The Road to Implementation. Academic Medicine. 1993 June;
68(6):S1-46.
Westberg J, Jason H. Collaborative Clinical Education. New York: Springer Publishing
Company; 1993.