Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği 10. Yaşını Kutluyor? * Prof. Dr.kemal Kocabaş

Ocak 2002-Ocak 2012 on yıllık bir zaman dilimi su gibi aktı? Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED), on yaşını tamamladı. Büyük bir imece, emek ve üretimle geçen on yıl. Cumhuriyetin çok önemli, aşılamayan eğitim ve kültür projesi olan Köy Enstitüleri kazanımlarını temel referans alan bir örgütlenme ve çalışma? Türkiye gibi demokratik kültürün çok içselleşemediği bir ülkede gerçekten sivil ?demokratik kitle örgütü? olma yolunda bir on yıl? Örgütlenme ve ülkenin sorunları üzerinden yeni sözler söylemenin zorlaştığı, korku kültürünün egemen olduğu bir dönemde özgürlüğünü ve özgünlüğünü koruyarak düşüncelerini kamuoyu ile paylaşan bir beraberlik. Herkesin bir tuğla koyarak imeceye katıldığı bir dayanışma ruhu, ülkenin aydınlık ve demokrat geleceğine duyulan inanç ve tutku? Son on yılın kısa özeti bu? İmeceye katılan, tuğla koyan tüm dostlara yüzlerce selam?
1986; bir Anadolu üniversitesinden Öğretim Görevlisi olarak Dokuz Eylül Üniversitesi?ne atandığım yıldı. İzmir?de her 17 Nisan?da enstitülü amcaların-teyzelerin kendilerinin düzenlediği Köy Enstitüleri kuruluş-kutlamaları etkinlikleri yapılırdı. Enstitü çıkışlı babamı erken kaybetmenin hüznü ve onun arkadaşlarını tanıma heyecanıyla her 17 Nisan?da onların yemeklerine büyük bir sevgiyle katıldım. Onların birlikte söyledikleri Ziraat Marşını, halk türkülerini ve zeybekleri büyük bir hayranlıkla izlerdim. Onları tanıdıkça öğretmenim olan babamı daha iyi anlamış ve çözümlemiştim. Yıllar çok hızlıca geçti?17 Nisan 2000 tarihinde İzmir?de Hasan Sağlam Öğretmenevi?nde Köy Enstitülerinin 60. Kuruluş-Kutlama yemeği vardı. Ben de bir davetiye alarak katılmıştım. Babamın bir sınıf arkadaşına plaket verilmesini rica etmişlerdi. Orada yaptığım konuşma sonunda enstitülü ailelerden gelen arkadaşlar enstitülü büyüklerin sonrası ?bu bayrağı kim taşıyacak?? sorusunu sordular. Bu soruyla yeni bir örgütlenme imecesi başladı? Ortaklar Köy Enstitüsü çıkışlı Halil Vural öğretmen bu imecenin başını çekti. Köy Enstitülerinin çocuklarını, torunlarını, düşünsel yakınlarını buldu. Öğretmenevinde 200 kişilik üç toplantıdan sonra kurucular kurulu ve altı ay süren tüzük hazırlama süreci bitiminde 2001 yılının son günlerinde dernekler masasına başvurarak kuruluşun gerçekleşmesi sağlandı. YKKED İmecesi hayata merhaba demişti?
YKKED?in tüm çalışmalarında insanın özgürleşmesi, birey olması projesi olan Köy Enstitüleri gerçeğini ?Aydınlanma Işığı Sönmeyecek? iletisi ile topluma sunmaya çabaladık. Son on yıl, onlarca panel, sempozyum-çalıştay, yaklaşık 25 kitap, üretilen belgeseller, sergiler, 17 Nisan?larda verdiğimiz ?Aydınlanma Onur Ödülleri?, 24 Kasımlar?da verdiğimiz ?Mustafa Necati Öğretmenlik Onur Ödülleri?, gençlere yönelik makale yarışmaları, poster yarışmalarıyla geçti. Köy Enstitülü, Öğretmen Okullu çıkışlı müzik öğretmenleri ve üyelerimizden oluşan ?YKKED-Mandolin Topluluğu? da son on yılın önemli kazanımlarındandı. 33. Sayıya gelen ve sekiz yıldır çıkan ?Yeniden İmece??nin ülkenin en saygın, en çok okunan eğitim-bilim-kültür dergisi haline gelmesi de enstitü imecesinin önemli bir sonucu.
Sonuçta son on yılda neler yapıldı? Herşeyden önce unutturulmaya çalışılan Köy Enstitüleri gerçeğini, yaşanmışlığını, deneyimini ülkenin düşün gündemine tekrar kattık. Çoğu seksenli yaşlardaki köy enstitülü büyüklerimizin eğitim kahramanlıklarını, yurtseverliklerini, çalışkanlarını günümüze taşıyarak ?insani boyutta? zenginlik ürettik. Öğrencilerin, usta öğreticilerin, öğretmenlerin emekleriyle üretilen köy enstitüleri mekanlarının korunması konusunda ?kültürel miras? duyarlılığı ürettik. İnsanı, demokrasiyi, sanatı merkezi alan ilerici köy enstitüleri eğitim felsefesini günümüze taşıdık, bu anlamda farkındalık üretmeye çabaladık. Köy Enstitülerinin bir Cumhuriyet projesi olduğu gerçeğini topluma onurla sunduk. Köy Enstitülerinin kurucuları Hasan-Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç gibi Cumhuriyetin birinci kuşak aydınlarındaki; toplumu eğitim yoluyla değiştirme-dönüştürme inanç ve tutkusunu toplumla paylaştık. Ülkenin her bir köşesinde bu kazanımlar üzerinden günümüze dair yeni sözler söylemenin buluşmasını-örgütlenmesini yarattık. Ülkenin güncel eğitim ve kültür sorunlarına enstitülerin ilerici penceresinden bakarak eğitimin ?bir insanlık hakkı? olduğu gerçeğini halkımızla paylaştık.
20 Ocak 2012 Cuma günü İzmir?de 20 şubeli derneğimizin onuncu yaşını onurla kutlayacağız. Hep birlikte zeybekler oynayacağız, türküler söyleyeceğiz. Önümüzdeki dönem yapacağımız çalışmalarımızı üyelerimizle paylaşacağız. Anayasa değişikliklerinde ?eğitimin bir insanlık hakkı olduğu? gerçeğini, eğitimin ?parasız, laik, demokratik, bilimsel? doğasını dillendiren görüşlerimizi topluma sunacağız. Bundan böyle yapacağımız çalışmalarda ?Cumhuriyetin 100. Yılında Nasıl Bir Eğitim? tartışmalarını köy enstitüleri kazanımları penceresinden yaparak ilericilerin, köy enstitülerin, yeni kuşaklıların 100. Yıl eğitim ?kültür vizyonunu ortaya koyacağız.
On yıllık bir emekten sonra kurumsallaşan bir eğitim-kültür örgütünü ?daha yeni?, yüreği-beyni genç, toplumsal adaletsizliklere-eşitsizliklere itiraz eden kuşaklara devretmeye hazırlandığımız bir dönemde, yaşamlarını 1945-1980 yılları arasında ülkenin eğitim yoluyla dönüşmesini, ülkenin demokratikleşmesi çabalarına öğretmen olarak, TÖS, TÖB-DER üyesi olarak adamış enstitülü tüm eğitim kahramanlarının, sağlıkçılarının aziz hatıralarını saygı ile selamlıyorum. Onların küllerinden doğmuş Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği (YKKED) imecesine inanç ve tutkuyla inanmış, katkı vermiş, imeceye katılmış tüm dostlarımızı da onuncu yılda saygı ve sevgi ile selamlıyorum.