MANİSA'DA TARİHİ BİR GEZİNTİ * Haydar Aksakal

08.09.2014 / 00:00

Gökyüzünde dolaşan bir çok tanrı ve eski dönemlerin kahramanları Manisa Dağı'nda (Sipylus) yaşamış. Manisa, doğusundan batısına, kuzeyinden güneyine, Sipylus'tan Nif dağlarına kadar her tarafı tarihle dolu bir açık hava müzesidir…

Sardis ve Aigai antik kentleri hariç, Manisa ilinde geniş çaplı, uzun zaman sürecek bilimsel kazılar yapılmamıştır.

Manisa Müzesi'nde bulunan Sanem ve Falluslar; Manisa'nın tarihten evvel kurulduğunun delilidir. Falluslar Manisa ovasının ortasında, Paşaköy mezarlığında bulundu.

Bazı yazarlar, Falluslara dikkat çekerek; antik dönemlerde damızlık erkeklerin Manisa'da yaşadığını yazmışlardır.

Şarl Texiye, Şandler, Hamilton ve Pausanias, Tantalis kentinin ovada olduğunu söyler. Spilos kenti Tantalis'in yerine kurulmuştur.

Sipylus'un büyük bir depremle yıkılışını mitolojik bir öykü olarak kabul etmemek gerekir. Manisa dağında eski krallığın ve kentin varlığını gösteren bir çok kanıt vardır.

Mellink, Akhisar'ın güneyinde, Gölmarmara civarında Yortan'dan da eski bir kültürün varlığından söz etmektedir.

Bunun Atlantis uygarlığı olduğu söyleniyor.

Yortan'da bulunan Anadolu'nun ilk Açık Hava Tapınağı şimdiye kadar bilimsel olarak araştırılmamıştır.

Magnesia'nın Magnetler tarafından kurulduğu söylenmektedir. Sipylus'un eski sahiplerinin yaşadığı yerler, Hititlerce Zippasla Ülkesi olarak anılıyordu.

Bizanslılar devrinde (395–1313) Manisa'da bir Piskopos görevliydi. 1222'den sonra, Manisa Bizans imparatorluğunun merkezi oldu. Jan Dukas zamanında büyük bir kilise ve Sandık Kale inşa edildi.

Jan Dukas'ın yaptırdığı, yüzyıllardır aranan Sosandra Manastırı'nın Manisa'da olduğu söylenmektedir.

Moğol kumandanı Bayçu; Selçuk ordularını yenince, Türk beyleri dağlara çıktılar.

Saruhan Oğulları ve Türk beyleri Bizans'ı sıkıştırmaya başladı. İmparator Mihail Paleoluğ Sicilya kralı Ferdinant Dıragon'dan yardım istedi. Ferdinant, Röje Döfler'i Bizans'a gönderdi. Manisa'da ikamet eden Röje Döfler bütün servetini Manisa'da bırakarak Ayasloğa gitti.

Lydia Kralı Gyges'in büyük babası Tantalos'un, Dasklos adı altında Lydia'da krallık yaptığı söylenmektedir. Tantalis Kenti kurucusu ile bu Tantalos'un arasında bir bağ olmalıdır.

Tantalos Krallığının Atlantis ile özdeş ve Batı Anadolu'da yer aldığı Ark. Peter James tarafından ileri sürülmüştür.

MS 17'de Tiberius zamanında; Manisa ve Ege bölgesinde büyük bir deprem oldu. Bir gecede 12 kent ve Aigai harap oldu. Antik Aigai toprağın içinde değil üzerindedir.

Gediz Nehri (Hermos) Yunt dağı ile Manisa Dağı arasında, bir zamanlar deniz olan Hermos vadisinde kıvrıla kıvrıla akardı. Lale devrinin en nefis lale soğanları, Dağ Lalesi Anemon da Manisa'dan İstanbul'a götürüldü.

Birçok Selçuklu akınları bu vadide oldu. Timur'un orduları Gediz vadisinden İzmir'e doğru buradan ilerledi. Büyük İskender İmparatorluğunu kurmak için bu vadiden geçti ve burada konakladı. MÖ 333'de Manisa ve Sardis'i zapt etti.

Anadolu'nun kaderini değiştiren, tarihin en büyük savaşlarından Magnesia savaşı; MÖ 190'da Gediz Ovası'nda (Halit Paşa) oldu. Romalıları tutan Bergamalılar yüzünden, Anadolu kavimleri Romalılara yenildi.

Akpınar'da kayaya oyulmuş büyük bir kabartma vardır. O Kybele'dir. Ana Tanrıça, yalnızca bir kabartma değil, Anadolu'daki en önemli tarihi eserlerden birisidir.

Çaybaşı'nda Batı dünyasının hayranlıkla izlediği, “Ulusların Niobesi” dünyanın en eski Tanrısal Kaya Anıtlarındandır.

Bergama'dan Sart'a ve oradan Ninova'ya ulaşan kral yolu bu topraklardan geçer.

Saruhan Bey 1313'de Manisa'yı alarak Saruhan Beyliği'nin merkezi yaptı. Saruhan Beyliği'nin 15 kadar kenti, 20 kadar kalesi olduğu söyleniyor. Saruhan Beyliği'nin denizciliğe verdiği önem sayesinde, Saruhan gemileri ve denizcileri komşu adaları sıkıştırmışlardır.

Daha sonra Osmanlıların eline geçen kent'te, Şehzadeler dönemine ait birçok sanatsal eser vardır.

Ulu Cami bir kartal gibi Manisa'nın üzerinde yükselmektedir. Muradiye Camii, Mimar Sinan'ın Ege Bölgesi'ndeki son eserlerden birisidir. Sultan Camii ve külliyesi, Büyük Yeni Han, Kurşunlu Han, Saruhan Bey Türbesi, Ayn-ı Ali Türbesi, Sinan Bey Medresesi ve Mevlevihane Manisa'da görülmesi gereken yerlerin başında gelir.

Yarıkkaya bir gizemler vadisi, Pelops Tahtı ve Kutsal Alan, Tantalos Hanedanlığını geçmişten geleceğe taşıyan bir köprüdür.

Üzerindeki gizemli mağaralar ve bir dolin gölü olan Sülüklü Göl ise her zaman için doğayı sevenlerin ilgi odağı olmuştur.