Belgeler * Bedriye Aksakal

29.05.2012 / 00:00
Sizler elinizde bulunan belgeleri arşivler misiniz bilmem. Babamdan kalma bir alışkanlıkla ağabeyim ve ben, babam gibi beğendiğimiz yazı ve resimleri bir dosyaya koyar, dosyanın üzerini de etiketle o belgelerin neye ait olduğunu yazarız. Sakladığımız belgeler gün gelir “cuk” diye yerine oturur.
Zamanında çok değerli bir okurumun gönderdiği bir yazı Pazar günü arşivleri incelerken elime geçti. Sizlerin de bu yazıyı okuyunca, düşün ırmağında yol alacağınızı tahmin ediyorum.
Yazı elektronik postayla gelen bir öykü. Belki bildiğiniz, fakat bir o kadar keyifli bir öykü. Üstelik kıssadan hisselik var. Bu öyküyü bilenler için paylaşılmasında sakınca olmasa gerek.
Öykünün adı: “BEŞ MAYMUN HİKAYESİ VE KURUMSAL NEGATİF ÖĞRENME”

MAYMUNLAR
Kafese beş maymun koyarlar. Ortaya da bir merdiven ve kafesin tepesine iple bir hevenk muz asarlar. Maymunlar, merdiveni çıkarak muzlara ulaşmak istediğinde dışarıdan üzerine soğuk su sıkarlar.
Her maymun aynı denemeye giriştiğinde buz gibi soğuk suyla karşılaşır; basınçlı suyla merdivenden yuvarlanır.
Bütün maymunlar muzlara ulaşmak için merdivene çıkmak istemenin sonunda sırıksıklam ıslanırlar.
Bir süre sonra, muzları almak için hareketlenen maymunlardan biri diğerleri tarafından engellenir. Engellemelerin sonunda maymunlar, muzla ilgilenmemeye başlar.
Bunun üzerine maymunlardan biri kafes dışına çıkarılır ve yerine yeni bir maymun konur. Bu arada soğuk su püskürme sistemi de kapatılır. Merdivene çıkacak maymun, ağız tadıyla muzu yiyebilecektir.
Kafese yeni giren maymunun yaptığı ilk iş muzlara ulaşmak için merdivene tırmanmak olur; fakat daha basamağın başında öteki maymun buna izin vermez ve yeni maymunu döverler.
Kafeste önceden ıslanmış maymunlardan biri daha, yeni bir maymunla değiştirilir. İkinci giren maymunun ilk işi de merdivene doğru hamle yapıp, muzlara ulaşmaktır; ama kafesteki arkadaşları tarafından dövülerek engellenir. İkinci yeni maymunu, en şiddetli ve en istekli döven maymun, az önce dayak yemiş olan ilk maymundur.
Kafesteki ıslak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir. En yeni gelen maymun da mutlaka ulaşmak için yaptığı ilk atakta cezalandırılır.
Dört maymundan birinci yeni ve ikinci yeni maymunun son gelen arkadaşlarını niye dövdükleri konusunda hiçbir fikir yoktur.
Islak maymunların dördüncüsü ve beşincisi de yeni maymunlarla değiştirilir. Artık kafeste soğuk suyla tanışmış maymun yoktur. Fakat, tepelerindeki bir hevenk muz asılı olduğu halde yeni maymunlardan hiçbiri merdivene yaklaşmamaktadır. Kafesteki maymunlar suyu bilmediği halde, muza ulaşmak gibi bir düşünceye sahip değildir.
Neden mi? Çünkü burada işler böyle gelmiş ve böyle gitmektedir, gitmelidir.
Yazımın başında demiştim. Kıssadan hisse diye.