Ne yazık ki çoğu baba için, çocuğu olmadan önce, babalık hakkında bilgi edinebileceği hem kültürel, hem de akademik eğitim kaynakları oldukça yetersizdir. Dolayısıyla erkekler ancak baba olduktan sonra, iş başında kendilerini eğitme fırsatı bulabilmektedirler.
Çocuk büyütmek, öncelikle sevgi ve bilgi işidir. Ancak bir çocuk için önemli olan, ona duyulan sevginin nasıl ifade edildiğidir. Bu açıdan bakıldığında, babalar çocuklarıyla ilişkilerini tekrar gözden geçirmeyi düşünmelidirler.
Babaların işi hiç de kolay değildir; hem çocuğu büyütmeleri gerekir hem de bunu yaparken işin içinde bu konuda yapısal donanımı da olan bir kadını dikkate almak zorundadırlar. Rekabet etseniz bir türlü, etmeseniz bir türlü. Ancak nasıl bir kuş tek kanatla uçamazsa, çocuğun da büyümek için hem anneye hem de babaya ihtiyacı vardır uçmak için.
Baba, çocuğa dünyanın sadece anneden ibaret olmadığını ilk gösterendir.
Baba, annenin dışındaki o belirsiz dünyayı temsil ederken, çocuğu koruma sorumluluğunu da taşır. Bu yüzden çocuğun babadan beklentisi, annesinden beklediği şefkatten daha farklı niteliktedir.
Baba, kılavuzdur; yol göstericidir; koruyucudur.
İdeal baba, çocukla ilişkisinde gücünü, annenin varlığını ezmeyerek ve onun da otoritesine saygı göstererek gösterendir.
Lacan, çocuğun gelişiminde ?baba? kavramını çok önemli bir yere koyar. ?Babanın Adı? ve ?Babanın Hayırı? aslında birdir (le nom du pere/ le non du pere). Babanın hayırı, çocuk için dış dünyadaki gerçekliği ve toplumun beklentilerini simgeler. Dolayısıyla sağlıklı süper ego gelişiminde babanın hayırı ve bunun ayarı çok önemlidir. Eğer çocuk babanın hayırından mahrum kalırsa dış dünya gerçekliğini kendi dünyasına oturtmakta zorlanır. Eğer bu hayır çok sert olursa da dış dünyayı oldukça cezalandırıcı ve yıkıcı bir yer olarak algılar.
İlk yıl, annenin varlığı, ilk dış dünya algılarının oluşumu için vazgeçilmezdir; ikinci yıl, babanın varlığıyla çocuk, annenin yalnız kendisine ait olmadığını, annenin kendisinden başka kişilerle de ilgilendiğini görür. Bu durum, onda bir iç çatışmaya bağlı olarak huzursuzluk ve hayal kırıklığı yaratacaktır. Ancak optimum hayal kırıklığı çocuğun tahammül gücünü oluşturmasını ve gerçeklikle ilişki kurmasını sağlar. Baba :
1) Anneyi mutu etmek ve ona yardımcı olmak,
2) Otoriteyi sağlamak ve annenin çocuğa getirdiği düzeni sürdürmek,
3) Toplumla bağ kurmak ve statü kazandırmak için gereklidir.
Ayrıca baba, anne çalışmıyorsa, dış dünya ile bağı oluşturur, aile dışı gerçekliği şekillendirir.
Kız çocuk, babasını annesine karşı kazanabilmek için türlü oyunlara başvurur. Sağlıklı olan, babanın sevgilisinin anne olduğunu, onları ayıramayacağını hissetmesi ve cinsel kimliği açısından anneyle özdeşleşmesidir. Erkek çocuk ise anneye tamamen sahip olamayacağını fark eder ve babayı model almaya ve onunla özdeşleşmeye başlar.
Çocuğun babadan bir diğer beklentisi de, var oluşunun babası tarafından kabul görmesidir. Çocukla kurduğunuz fiziksel temas ve göz teması, aranızdaki duygusal bağı kurmak açısından çok önemlidir. Ayrıca, onun duygularını ona sözel olarak geri yansıtmanız, onu aynalamanız, isteklerinin farkında olmanız, sizin tarafından kabul gördüğünü hissetmesini sağlar.
Örneğin, elindeki oyuncağını size doğru fırlattığında, ona ?Yapma oğlum/kızım? demeden önce, bu davranışındaki duygusunu ve beklentisini tahmin ederek ona bunu sözel olarak ifade edebilirsiniz. ?Sanırım, sen biraz kızdın bana, seninle oynamamı ister misin?? dediğinizde çocuk, söze dökemediği duygusu ve isteğinin anlaşılmasından dolayı hemen sakinleşecek; ?Aa!.. Bu adam beni anladı, beni duyuyor ve görüyor.? diye düşünecektir.
Babaların çocuklarını her koşulda (başarılarında da başarısızlıklarında da) sevdiklerini hissettirmeleri, çocuklarının kendi hayatlarındaki önemini çocuklarına ifade etmeleri, sağlıklı bir güven gelişimi için çok önemlidir. İstenmeyen davranışları öne çıkarıp vurgulamaktan çok, olumlu-istenen davranışın desteklenmesi, ödüllendirilmesi ve övülmesi çocukla kurulacak disiplin ilişkisinin etkinliğini artıracaktır.
Babalık, belki de onun dünyasındaki yerinizi keşfetme yolculuğuyla başlar. Eğer çocuğa bir şeyler öğretirken onunla bir şeyler öğrenmeye de açık olunursa, keşif yolculuğu oldukça keyifli ve heyecan verici bir yolculuğa dönüşecektir.
Kaynaklar:
Navaro, L. (1990). Beni Duyuyor musun? Ya-Pa Yayınları, İstanbul.
Dodson, F. (1991). Baba Gibi Yar Olmaz. Özgür Yayın Dağıtım, Ankara.
Yavuzer, H. ?Baba Çocuk İlişkisi?, www.ailem.com, 8 Nisan 2005